Geum urbanum (Geel nagelkruid)

De zeer mooie vruchten (zie foto's) hebben haakvormige gekromde naalden , de Nederlandse naam Nagelkruid heeft hier overigens niets mee te maken. Die gekromde naalden blijven gemakkelijk haken in de vacht van een dier of aan de kleding van mensen en helpen wel mee met een goede verspreiding.  Geel nagelkruid bloeit vanaf Mei tot en met Juli.

Er komen in Nederland minstens 3 soorten Nagelkruid (Geum) voor:

• Geel nagelkruid (Geum urbanum) (Geum urbanum) - algemeen
• Groot nagelkruid (Geum macrophyllum) - algemeen maar exoot (zie dit artikel)
• Knikkend nagelkruid (Geum rivale) - zeer zeldzaam maar vaak ingezaaid

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Geum urbanum L.

Geum is afgeleid van Geuein (Grieks) en betekent "proeven/genieten van". Dit in verband met de aromatische wortelstok van de plant. De wortelstok van deze plant ruikt naar kruidnagelen. Volgens de Wikipagina van deze plant bevat de wortel Eugenol. Dit is een desinfecterende, plaatselijk pijnstillende stof die ook in kruidnagels voorkomt. In grote hoeveelheden kan gebruik van Eugenol gevaarlijk zijn. Hiernaast bevat de plant etherische oliën, bitterstof, tannine, het glycoside geïne, en leucoanthocyaninen. Gedroogde wortels en verse, voor de bloei geplukte bladeren van de plant werden vroeger als aftreksel gebruikt tegen maag- en darmstoornissen, diarree, en tegen ontsteking.

Urbanum komt van Urba (Latijn) en betekent "stad", wat wil zeggen dat de plant groeit waar mensen wonen.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als eerste in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Nagelkrûd
• English: Wood Avens, Herb Bennet
• Français: Benoîte commune, Herbe de saint benoît
• Deutsch: Echte Nelkenwurz, Benediktenkraut
• Espanõl: Benedicta
• Italiano: Cariofillata comune.
• Svenska: Nejlikrot
• Norsk: Kratthumleblom
• Dansk: Feber-Nellikerod

Er zijn twee Engelse namen:

1. Wood Avens: Wood betekent "bos". De naam Bos geeft aan dat deze plant graag in de schaduw groeit. Vaak groeit deze soort samen met Knikkend nagelkruid (Geum rivale). En deze soort heeft dit voorvoegsel niet. Sterker nog, Geel nagelkuid en Knikkend nagelkruid kruisen vaak. En de nakomelingen zijn succesvol. Avens is de Engelse benaming voor Nagelkruid. De plant zou de naam Avens van het Latijnse Avencia te danken hebben , in het Middeleeuws Latijn, Avantia of avence. De betekenis van het woord is van onduidelijke herkomst en is in veel variaties toegepast op de plant in zeer vroege tijden.
2. Herb Bennet: Herb betekent "kruid". Nagelkruid heette vroeger in Engeland "the Blessed Herb" (Herba Benedicta). Herb Bennet - is een verbastering, want in vroegere tijden werd aangenomen dat hij de macht om boze geesten en giftige beesten af te weren.

Voor de verspreiding van Geel nagelkruid in Engeland zie deze kaart.

 Er zijn twee Franse namen:

1. Benoîte commune: Benoit is eigenlijk het zelfde als de tweede Engelse naam. Commune betekent "algemeen". Het is de Franse benaming voor "herb Bennet".
2. Herbe de saint benoît: Dit betekent "kruid van Benedicta". Herba benedicta dus, de oude naam voor Nagelkruid.

Er zijn twee Duitse namen:

1. Echte Nelkenwurz: Dit betekent "echte kruidnagelwortel".
2. Benediktenkraut: Dit betekent "Benedikterkruid".

Voor de verspreiding van Geel nagelkruid in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Benedicta: Ook weer Herba Benedicta. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Cariofillata comune. komt van het Latijnse caryophyllum dat "kruidnagel" betekent. Dit verwijst weer naar de geur van de wortelstok. Commune betekent "gewoon/alledaags". Dit is ter onderscheid, want er bestaat ook nog Knikkend nagelkruid (Geum rivale) die in Italië Cariofillata dei rivi (vrij vertaald rivier nagelkruid) heet.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Nejlikrot: Dit betekent "kruidnagelwortel".

Voor de verspreiding van Geel nagelkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Kratthumleblom: Dit betekent "struikgewas hopbloemen". De wortels van deze plant werden gebruikt als specerij in bier en wijn.

De Deense naam is Feber-Nellikerod: Dit betekent "koorts-kruidnagelwortel".

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot matig droge, matig voedselarme tot voedselrijke, basische, vaak kalkhoudende grond (mergel, löss, lichte klei, leem, duinzand, rivierzand en zavel, zelden op laagveen).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen en langs bospaden), struwelen, bosranden, heggen, houtwallen, langs holle wegen, plantsoenen, parken, waterkanten (langs bosbeken en slootkanten), bermen, muren, braakliggende grond en zeeduinen (noordhellingen in de kalkrijke duinen).

Verspreiding

Nederland
Algemeen, maar minder algemeen in het noordoosten, in de Kempen en in zeekleigebieden.

Vlaanderen
Algemeen, maar zeldzamer in de Polders en de Kempen.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzamer in de Ardennen.

Wereld
Bijna heel Europa, West- en Midden-Azië en Noordwest-Afrika. Ingeburgerd op een paar plaatsen in Australië en in Noord-Amerika.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten