Glaux maritima/Lysimachia maritima (Melkkruid)

Melkkruid is best wel een opvallende plant. Hij is niet alleen aangepast aan een ruig klimaat, o.a. vlezige stengelbladeren, maar kan ook prima overleven in brak (zoet/zout) water. Sterker nog de plant heeft deze omgeving ook nodig om te verspreiden. Maar regelmatig overspoeling met puur zout water over leeft hij niet. Kijk maar naar het zeer aparte verspreidingskaartje. Precies waar zout water zoet water tegen komt is Melkkruid te vinden. Dus in Zeeland en het Waddengebied. Goed is ook te zien dat Melkkruid voor de inpoldering van de Zuiderzee precies daar rondom is waargenomen. Sind er alleen zoet water voor komt zie je de plant nauwelijks meer. Melkkruid behoort tot het Glaux-geslacht en is ook de enige soort daarvan die in het wild voorkomt in Nederland. Als de plant behoort tot het Wederik (Lysimachia) geslacht, zie de paragraaf wetenschappelijke verklaring, is de situatie anders. Melkkruid bloeit in Mei tot en met Augustus.

Er komen minstens 6 soorten Wederik (Lysimachia) in het wild voor in Nederland:

• Boswederik (Lysimachia nemorum) - zeldzaam
• Grote wederik (Lysimachia vulgaris) - Algemeen
• Melkkruid (Lysimachia maritima/Glaux maritima) - Vrij zeldzaam
• Moeraswederik (Lysimachia thyrsiflora) - algemeen
• Penningkruid (Lysimachia nummularia) - algemeen/verwilderde tuinplant
• Puntwederik (Lysimachia punctata) - algemeen/verwilderde tuinplant

Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?

De officiële wetenschappelijke naam is Glaux maritima L. of Lysimachia maritima (L.) Galasso, Banfi & Soldano

Er zijn twee mogelijke verklaringnen voor het woord Glaux:

1. Glaux is afkomstig uit het Oudgrieks (γλαύξ) en betekent "uil". Waarom is mij volledig onbekend, maar het staat wel doodleuk op de Nederlandse Wiki-pagina zonder uitleg. Ik heb het nog nergens terug kunnen vinden.
2. Glaux is waarschijnlijk een verbastering van het Griekse galax en betekent "melkkruid", om het melksap, dat de plant bevat. In verband hiermede werd zij volgens de Signatuurleer gebruikt, om melkafscheiding te bevorderen.

Maritima (Latijn) en betekent "zee", want bij voorkeur groeit deze plant bij zout water (niet te dicht bij).

In sommige landen word de wetenschappelijke naam Lysimachia maritima gebruikt, waarom volgt nog.

De geslachtsnaam Lysimachia werd vernoemd naar Lysimachos, een veldheer onder Alexander en later onder koning Thraciërs. Hij zou, volgens overlevering, de geneeskracht van de plant hebben ontdekt. Maar het zou ook heel goed kunnen dat hij alleen maar de plant had ontdekt en iemand anders de geneeskracht. Wel is zijn naam er aan verbonden. Machtsverhouding misschien? Volgens overlevering was het trouwens helemaal geen Wederik-soort maar misschien wel een Grote kattenstaart (Lythrum salicaria).

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. en Galasso, Banfi & Soldano

L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij ? in de publicatie Species Plantarum.

Galasso staat voor Gabriele Galasso. Geboren in 1976. Hij is Dr. in de natuurwetenschappen en Conservator Botanie bij Museo di Storia Naturale di Milano. Voorlopig heeft hij 335 publicaties op zijn naam.

Banfi staat voor Enrico Banfi Geboren in 1948. Hij is Dr. in de natuurwetenschappenGepensioneerd bij Museo di Storia Naturale di Milano. Voorlopig heeft hij 196 publicaties op zijn naam.

Over Saldano heb ik nog niks kunnen vinden.

In 2005 herschreef hij samen met Banfi & Soldano de soort als Lysimachia maritima in de het tijdschrift Atti della Società Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Molkkrûd
• English: Sea milkwort
• Français: Lysimachia maritima
• Deutsch: Strand-Milchkraut
• Espanõl: ?
• Italiano: Glaux marittima
• Svenska: Strandkrypa
• Norsk: Strandkryp
• Dansk: Sandkryb

De Engelse en de Duitse naam zijn gelijke aan de gehele Nederlandse naam. De Franse  en Italiaanse naam is gelijk aan de gehele wetenschappelijke naam. De Zweedse, Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Strandkrypa/Strandkryp/Sandkryb. Dit zou je kunnen vertalen met "waterkruipertje', dus niet Strand want Melkkruid is dus geen echte strandplant (zie paragraaf Algemeen).

Voor de verspreiding van Melkkruid in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Melkkruid in Duitsland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Melkkruid in Zweden zie deze kaart.

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselrijke, brakke tot zilte grond (klei, zavel, slibrijk of humusrijk zand en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Hoge kwelders (schorren), groene stranden, moerassen (brak rietland), tussen rotsspleten, kiezelstranden, laagten met stagnerend brak water, zilte plagplekken, tussen stenen van zeedijken, zandige strandvlakten die zijn afgesnoerd van de zee, zeeduinen (duinvalleien), kleiputten achter de zeedijk, waterkanten (brakke slootkanten en kreekoevers) en grasland (brak en zilt weiland en soms in boezemland langs zwak brakke riviertjes).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het Deltagebied en op de Waddeneilanden, plaatselijk langs de Gronings-Friese Waddenkust, het IJsselmeer en in het Noord-Hollandse en Friese polderland.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in het kustgebied (de Duinen en de Polders).

Wallonië
Niet in Wallonië.

Wereld
Gematigde streken op het noordelijk halfrond, zowel als kustplant als in zoutsteppen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten