Algemeen
Zoals beschreven vinden de mensen de plant (zowel bloem, blad en stengel) stinken maar bijen vinden dit juist erg lekker. Ze zijn dan ook vaak op Stinkend nieskruid te vinden. Op deze manier worden de bloemen snel bevrucht. Een andere truc van de plant om de zaadjes te verspreiden is de olie die uit de zaadjes sijpelt. Deze olie vinden mieren erg lekker en nemen daarom graag de zaden mee. Stinkend nieskruid komt in het wild niet vaak voor (zoals het verspreidingskaartje laat zien). Hij staat dan ook te boek als een zeldzame soort. Samen met de nog veel zeldzamer Wrangwortel (Helleborus viridis) en het ook zeldzame Corsicaans nieskruid (Helleborus argutifolius) zijn dit de enige 3 Helleborus soorten die in het wild voorkomen in Nederland. Stinkend nieskruid is tussen 1975 en 1999 ingeburgerd en erg geliefd als sierplant mede omdat hij al in Januari bloeit, tot ongeveer Mei.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Helleborus foetidus L.
Er zijn twee verklaringen voor Helleboris:
- het komt van Helleborum (Latijn) en betekend "nieskruid/middel tegen waanzin". De gedroogde wortelstok levert eerste kwaliteit niespoeder op. Dit omdat niesen een opgelucht gevoel geeft bij een verkoudheid. Een symptoombestrijding die vroeger veel werd toepast om planten in te zetten als medicinaal gebruik.
- Helleborus komt van helein (Grieks) en betekent "vermoorden of indringen" en bora (Grieks) en betekent "voedsel". Voedsel dat dood dus. De plant was/is giftig of werd gebruikt als braakmiddel.
Foetidus komt van Foetère (Latijn) en betekent "stinken". De plant stinkt (zowel de bloemen als de fijngewreven bladeren).
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Helleborus foetidus in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Stjonkende wrangwoartel
- English: Stinking Hellebore
- Français: Hellébore fétide
- Deutsch: Stinkende Nieswurz
- Espanõl: Heléboro fétido
- Italiano: Elleboro fetido
- Svenska: Klockjulros
- Norsk: Klokkejulerose
- Dansk: Stinkende nyserod
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Stinking Hellebore. Dit is een combinatie van het woord "stinking" dat bij de Nederlandse naam wordt uitgelegd en Hellebore dat bij de wetenschappelijke word uitgelegd.
Voor de verspreiding van Stinkend nieskruid in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Hellébore fétide. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Stinkende Nieswurz. Dit is de Duitse vertaling voor de Nederlandse naam.
De Spaanse naam is Heléboro fétido. Heléboro is de Spaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Elleboro puzzolente. Elleboro is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Puzzolente betekent "stinkende", zoals het eerste gedeelte van de Nederlandse naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk, Klockjulros/Klokkejulerose. Dit betekent letterlijk "klok kerst roos". De bloem van deze (en alle Helleborissoorten) is klokvormig. Jul is het Zweedse woord voor kerst. De Helleboris foetidus (deze plant dus) behoort tot dezelfde familie als de Kerstroos (Helleboris niger).
Voor de verspreiding van Stinkend nieskruid in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is
De Deense naam is Stinkende nyserod. Dit betekent "stinkende nieswortel". Eigenlijk is dit exact de juiste naam. Het zijn tenslotte de gedroogde wortels waarvan het nieskruid wordt gemaakt.
Meer
Verspreiding Helleborus foetidus
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
