Hypericum pulchrum (Fraai hertshooi)

Als je naar het Floron verspreidingskaartje kijkt valt het op dat je deze zeldzame plant alleen in het midden en oosten van het land kan waarnemen. Ook in Zuid-Limburg is de kans groot dat hem ziet. Op de deze site van Floron is goed te lezen waarom deze plant juist daar groeit en net bijv. in het westen van het land. Fraai hertshooi bloeit in juni tot en met augustus.

In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.

Er komen minstens 10 Hertshooi (Hypericum) soorten in het wild voor in Nederland:

• Berghertshooi (Hypericum montanum) - Zeer zeldzaam
• Canadees hertshooi (Hypericum canadens) - Zeer zeldzaam
• Fraai hertshooi (Hypericum pulchrum) - Zeldzame soort
• Gevleugeld hertshooi (Hypericum tetrapterum) - Algemeen
• Kantig/Gevlekt hertshooi (Hypericum maculatum) - Algemeen
• Mansbloed (Hypericum androsaemum) - Algemeen/verwilderde tuinplant
• Moerashertshooi (Hypericum elodes) - Vrij zeldzaam
• Ruig hertshooi (Hypericum hirsutum)  - Zeldzaam
• Sint-janskruid (Hypericum perforatum) - Algemeen
• Sint-janskruid x Kantig hertshooi (Hypericum × desetangsi) - Algemeen

Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?

De officiële wetenschappelijke naam is Hypericum pulchrum L.

Er zijn twee verklaringen voor Hypericum:

1. Hypericum stamt af van Hypo (Grieks) en betekent "onder/tussen", en Ereiko (Grieks) en betekent "heide". Dit wil zeggen dat de plant veel voorkomt op heidegronden.
2. Hypericum verwijst naar de god Hyperion, vader van de zon in de Griekse mythologie. Een rede van deze verwijzing naar de zon is dat de bloemen zo schitterend geel zijn.

Pulchrum is Latijn en betekent "mooi/knap".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Hypericum pulchrum voor het eerst in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Heide sint-Janskrûd
• English: Slender St John's-wort
• Français: Millepertuis élégant
• Deutsch: Schönes Hartheu
• Espanõl: Hipérico de brezal
• Italiano: Iperico bello 
• Svenska: Hedjohannesört
• Norsk: Fagerperikum
• Dansk: Smuk Perikon

De Engelse naam is Slender St John's-wort. Slender betekent "slank". Ik ken de soort niet goed genoeg om te zeggen of dit te maken heeft met het uiterlijk of dit puur ter onderscheid is. St. John betekent St. Jan en Wort wordt over het algemeen in het Engels gebruikt voor een plant die geneeskrachtige werkingen heeft of waardevol is als voedsel.

Voor de verspreiding van Fraai hertshooi in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Millepertuis élégant. Mille betekent "duizenden/ontelbare". Pertuis betekent letterlijk "zeegat/rechthoekige afvoer". Deze naam refereert aan het feit dat de stengelbladeren vol zitten met zogenaamde gaatjes. In werkelijkheid zijn dit doorzichtige kliercellen gevuld met etyrische oliën. Élégant betekent "fraai/elegant".

De Duitse naam is Schönes Hartheu. Schönes betekent "fraai". Hartheu is de Duitse benaming voor Hertshooi. De gedroogde stengels van deze plant leverde mindere kwaliteit hooi (hard hooi) op.

Voor de verspreiding van Fraai hertshooi in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Hipérico de brezal. Hipérico is afgeleid van de eerste wetenschappelijke naam. De brezal betekent "heide". Fraai hertshooi voelt zich het beste thuis op leembodem waar ook Heide voor komt.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Iperico bello. Dit betekent "mooie Hypericum".

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Hedjohannesört. Hed betekent "heide. De uitleg staat bij de Spaanse naam.  Johannes betekent "St. Jans" en Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".

Voor de verspreiding van Fraai hertshooi in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk Fagerperikum/Smuk Perikon. Fager/Smuk betekent "zeer mooi/mooi" en Perikum/Perikon is de Noorse/Deense naam voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op droge, matig voedselarme, meestal leemhoudende, zwak zure grond (leem en zandig leem).

Groeiplaats
Bossen (langs bospaden), bosranden, struwelen, dichtgroeiende kapvlakten, heide, grasland, afgravingen (leemkuilen) en greppelkanten.

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam in het oosten en midden van het land, in Zuid-Limburg en op Texel.

Vlaanderen
Zeldzaam. Het meest in de Zand- en Zandleemstreek en in de Leemstreek.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied en in de Ardennen (ten zuiden van de lijn Samber en Maas). Elders zeldzaam.

Wereld
West-Europa, van Noord-Portugal en Noordwest-Spanje tot in Zuidwest-Noorwegen, oostelijk tot in Oost-Duitsland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten