Impatiens glandulifera (Reuzenbalsemien)

Rond 1850 werd de soort vanuit Noord-India geïntroduceerd in Europa. Vanaf 1915 is de plant in Europa als invasieve soort, een soort die de inheemse flora overwoekerd, gaan verwilderen. Men treft hem nu door geheel West-Europa aan. Sinds 2017 is de soort opgenomen op de lijst van invasieve soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. Dit houdt onder andere in dat de plant niet meer geïmporteerd, gekweekt, vervoerd of verkocht mag worden in alle Europese lidstaten. Reuzenbalsemien bloeit in Juli tot en met Oktober.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 7 Springzaad/Balsemien (Impatients) soorten in het wild voor in Nederland:

• Bont springzaad (Impatiens edgeworthii) zeer zeldzaam/verwilderd
• Groot springzaad (Impatiens noli-tangere) - vrij zeldzaam
• Klein springzaad (Impatiens parviflora) - algemeen/verwilderd
• Oranje springzaad (Impatiens capensis) - algemeen/verwilderd/ingezaaid
• Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera) - algemeen/verwilderd/invasieve exoot
• Ruig springzaad (Impatiens tricornis) - zeer zeldzaam/verwilderd
• Tweekleurig springzaad (Impatiens balfourii) - vrij zeldzaam/verwilderd

Eigenlijk is Groot springzaad is de enige van de drie Balsemiensoorten ( Springzaden=balsemienfamilie (Balsaminaceae)) die hier inheems (hij komt hier van origine voor) is. Deze plant, de Reuzenbalsemien (Impatiens Glandulifera) komt uit India en het Klein springzaad (Impatiens parviflora), komt uit Midden-Azië. Deze twee zijn inmiddels ingeburgerd. De Reuzenbalsemien sinds 1900 tot 1924 en het Klein Springzaad sinds de 19e eeuw.

Maar de laatste tijd komen er een paar bij die niet zo vriendelijk zijn voor ons ecosysteem. Het Tweekleurig springzaad komt hier pas voor sinds 2000 en komt van origine uit India. De Oranje springzaad komt hier pas voor sinds 1999 en komt van origine uit Noord-Amerika. Met name deze twee en ook deze Reuzenbalsemien kunnen de inheemse flora overschaduwen. Om deze invasieve (planten die hier van origine niet groeien) Springzaden uit elkaar te houden heeft Floron een handige determinatiesleutel op de site geplaatst.

De Reuzenbalsemien bloeit vanaf Juli tot ver in Oktober.

De officiële wetenschappelijke naam is Impatiens glandulifera Royle

Impatiens (Latijn) beteken "ongeduldig,overgevoelig, niet bestand tegen". Dit vanwege de zaden die zo in de zaaddoos verpakt zitten dat ze bij de minst geringste aanraking (Bijv. regen of een dier) openspringen (zie het filmpje).

Balsemien in actie!#utrechtse heuvelrug pic.twitter.com/4ac1b4TtF2

— Meike (@BoswachterMeike) 25 oktober 2015

Glandulifera komt van twee Latijnse woorden Glandula, wat "klier" bekent. En Ferre wat "dragen" betekent. Dus Klierdragend, wat verwijst naar de rode klieren in de bladoksels (zie de foto's).

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Royle Dit staat voor John Forbes Royle (10 mei 1798 - 2 januari 1858). Hij was een Britse botanicus en leraar materia medica. Het werk waarop Royle's reputatie voornamelijk berust, zijn de Illustraties van de Plantkunde en andere takken van de natuurlijke historie van het Himalayagebergte, en van de flora van kasjmier , in 2 delen. In 1834 beschreef hij in deze publicatie Impatiens Glandulifera.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk:  Grutte balsemyn
• English: Himalayan Balsam, Policeman´s-Helmet
• Français: Balsamine géante
• Deutsch: Drüsiges Springkraut
• Espanõl:
• Italiano: Balsamina ghiandolosa
• Svenska: Jättebalsamin
• Norsk: Kjempespringfrø
• Dansk: Kæmpe-Balsamin

Er zijn twee Engelse namen:

1. Himalayan Balsam. Dit betekent "himalaya balsemien". In de negentiende eeuw is deze plant uit het Himalayagebied en Noord-India als tuinplant ingevoerd. Door de manier van verspreiden en het tegenwoordig gunstigere klimaat is deze plant uitgegroeid tot een invasieve exoot. Voor meer uitleg zie deze unielijst waar de plant sinds 2017 op staat.
2. Policeman´s-Helmet. Dit betekent natuurlijk "politiehelm". Naar de vorm van de bloem. Hiermee wordt de typische Engelse politie helm (Bobby) bedoeld.

Voor de verspreiding van Reuzenbalsemien in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Balsamine géante. Dit is de Franse benaming voor de Nederlandse naam.

De Duitse naam is Drüsiges Springkraut. Dit betekent "klierachtig springkruid". Het tweede deel van de wetenschappelijke naam verwijst hier naar.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook geen of enkele waarnemingen dus waarschijnlijk is de wetenschappelijke naam aangehouden.

De Italiaanse naam is Balsamina ghiandolosa. Dit is de Balsamina is de Italiaanse benaming voor de familie waar deze plant toebehoort, de Balsaminaceae. Ghiandolosa is de Italiaanse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Jättebalsamin. Dit betekent "reuzenbalsemien".

Voor de verspreiding van Reuzenbalsemien in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Kjempespringfrø. Dit betekent "reuzenspringzaad".

De Deense naam is Kæmpe-Balsamin. Dit betekent letterlijk "grote strijdende man-balsemien".

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, vrij open plaatsen op vochtige tot natte, voedselrijke tot zeer voedselrijke grond.

Groeiplaats
Bossen, bosranden, ruigten (natte ruigten), aanspoelselgordels in rivierbegeleidende bosjes, waterkanten, uiterwaarden, bij stuwen, verruigende beekdalen, ruigten, plantsoenen, braakliggende grond, steenglooiingen, langs spoorwegen (spoorbermen) en soms in akkers.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen. Het meest in het rivierengebied en in stedelijke gebieden. Ingeburgerd tussen 1900 en 1924.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Het meest in het Maasgebied. Ingeburgerd sinds het begin van de twintigste eeuw.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied.

Wereld
Oorspronkelijk uit Noord-India en het aangrenzende deel van de Himalaya. Ingeburgerd in Europa en Canada.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Het succes van Springzaden in Nederland

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten