Algemeen
Wat mij verbaasde is dat de gestreepte dovenetel inheems blijkt te zijn. Althans volgens het verhaaltje op verspreidingsatlas.nl. Maar wat het verschil is met de cultuurvariant Lamium maculatum 'Variegatum' is mij onbekend. Ik heb dit geprobeerd uit te leggen bij de paragraaf Verklaring wetenschappelijke naam. Maar als dit niet klopt hoor ik het graag. Er zijn trouwens minstens 15 cultuurvarianten!. Gestreepte/Gevlekte dovenetel bloeit in April tot en met de herfst.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Er komen in Nederland minstens 7 Dovenetel (Lamium) soorten in het wild voor:
- Brede dovenetel (Lamium confertum) - zeldzaam
- Hoenderbeet (Lamium amplexicaule) - algemeen
- Ingesneden dovenetel (Lamium hybridum) - algemeen
- Gestreepte dovenetel (Lamium maculatum 'Variegatum' ) - algemeen/verwilderde tuinplant
- Gestreepte/Gevlekte dovenetel (Lamium maculatum) - algemeen/ingezaaid
- Paarse dovenetel (Lamium purpureum) - algemeen
- Witte dovenetel (Lamium album) - algemeen
Verklaring Wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Lamium maculatum s.s. L. of Lamium maculatum (L.) L.
Lamium is afgeleid van Lamos (Grieks) en betekent "muil, keelgat". Dit slaat op de muilvormige bloemkroon. In een oude beschrijving van de Dovenetel staat dat de bloem lijkt op de smoel van een kat, wanneer die bijten wil.
Maculatum komt van Macula (Latijn) en betekent "gevlekt", wat duidt op de vlekken op het gevlekte/gestreepte stengelblad.
S.s staat hier voor het Latijnse sensu stricto, dat “in strikte zin” betekent. Dit betekent dat als de plant helemaal word 'uitgesleuteld' deze plant kan worden ingevoerd als Lamium maculatum s.s. L. of Lamium maculatum (L.) L. Of i.p.v. de afkorting s.s. de cultuurvariant mag worden ingevoerd, dus Lamium maculatum 'Variegatum'. Mocht niet verder gekomen worden dan een soort Gestreepte/Gevlekte dovenetel dan kan de afkorting s.l. worden toegevoegd. Dit staat hier voor het Latijnse sensu lato, dat “in ruime zin” betekent
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus Hij heeft deze plant 2 keer beschreven. Één keer in 1753 als Lamium album var. maculatum in de publicatie Species Plantarum. En een keer in 1763 als Lamium Maculatum in de publicatie Species Plantarum Ed.2
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Bûnte nettel
- English: Spotted dead-nettle
- Français: Lamier maculé
- Deutsch: Gefleckte Taubnessel
- Espanõl: Ortiga muerta
- Italiano: ?
- Svenska: Rosenplister
- Norsk: flekktvetann
- Dansk: Plettet Tvetand
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse, Franse en Duitse naam zijn nagenoeg gelijk, Spotted dead-nettle/Lamier maculë/Gefleckte Taubnessel. Dit betekent allen Gevlekte dovenetel.
Voor de verspreiding van Gestreepte/Gevlekte dovenetel in Engeland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van Gestreepte/Gevlekte dovenetel in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is Ortiga muerta. Dit betekent Dovenetel. Ik kan geen uitgebreidere naam vinden. Dus de volledige naam is mij onbekend.
De Italiaanse naam is mij onbekend. Er zijn zo veel varianten dat ik niet weet welke de meest gebruikte is.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Rosenplister.
Dit betekent "rozen plister". Waarom die Rozen is mij onbekend. Persoonlijk vind ik bijv. de stengelbladeren helemaal niet op die van rozen lijken. Plister is de algemene Zweedse naam voor "netel".
Voor de verspreiding van Gestreepte/Gevlekte dovenetel in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Plettet/flekk-tvetann. Dit betekent "gevlekte tweetand". Met tweetand word bedoeld dat de roodpaarse bloemkronen een rechte kelkbuis hebben en dat de twee zijslippen een draadvormig tandje hebben.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Half tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige, voedselrijke, humeuze, vaak kalkhoudende grond (slibrijk zand, löss, leem en zandige rivierklei).
Groeiplaats
Bossen (loofbossen, populierplantages en grienden), bosranden, houtwallen, heggen, struwelen, hakhout, in knotwilgen, dijken, ruigten, waterkanten (rivieroevers), plantsoenen, parken, bermen en ruige grazige plaatsen.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen in Zuid-Limburg, bij Nijmegen en plaatselijk langs de rivieren, westelijk tot de Oude Maas, noordelijk tot bij Zalk. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Vrij algemeen in de Maasvallei. Elders zeer zeldzaam en dan meestal verwilderd vanuit tuinen.
Wallonië
Vrij algemeen in de Maasvallei en Lotharingen. Elders zeer zeldzaam.
Wereld
Zuidwest-Azië, Zuid- en Oost- en Midden-Europa. Van Noord-Portugal en Zuid-Italië tot Midden-Rusland en de Kaukasus. Noordwestelijk tot in Nederland. Ingeburgerd in Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Gestreepte/Gevlekte dovenetel
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
