Medicago sativa (Luzerne)

Luzerne is inheems in Europa en word wereldwijd verbouwd als veevoer. In Nederland word luzerne vanaf de zeventiende eeuw hoofdzakelijk kunstmatig gedroogd voor de productie van eiwitrijk veevoer. Alfalfa is in het Nederlands de naam van de spruitgroente (ontkiemde zaden) van de luzerne. Kijk in deze interassante tweet wat er gebeurt als er een bij deze plant bezoekt. Luzerne bloeit in Juni tot en met September.

Bijzondere bestuivingstechniek van de Luzerne (Medicago sativa)!👇

Wanneer een insect op de bloem landt klappen de geslachtsorganen als een katapult naar boven 💥! Eenmaal geëxplodeerd keren ze niet meer in de oorspronkelijke stand terug. (Ik speel hier dus even voor insect) pic.twitter.com/zN3P1q7irv

— Stef van Walsum (@stefvanwalsum) June 2, 2023

Er komen 10 Honingklavers (Melilotus) soorten in het wild voor in Nederland:

• Citroengele honingklaver (Melilotus officinalis) - algemeen
• Bonte Luzerne (Medicago × varia) - vrij zeldzaam
• Gevlekte rupsklaver (Medicago arabica) - algemeen
• Goudgele honingklaver (Melilotus altissimus) - algemeen
• Kleine honingklaver (Melilotus indicus) - zeldzaam
• Kleine rupsklaver (Medicago minima) - zeldzaam
• Luzerne (Medicago sativa) - algemeen
• Ruige rupsklaver (Medicago polymorpha) - zeer zeldzaam
• Sikkelklaver (Medicago sativa subsp. falcata) - vrij zeldzaam
• Witte honingklaver (Melilotus albus) - algemeen

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Medicago sativa L.

Medicago komt van Medice (Grieks) en dit is de oude benaming van Luzerne. Deze plant komt uit Medië (Perzië).

Sativa (Latijn) betekent "gekweekt/verbouwd". Bedoeld word hiermee het gebruik van deze plant als veevoer (al ruim 2000 jaar!!).

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Medicago sativa in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• English: Lucerne
• Français: Lucerne
• Deutsch: Lucerne
• Espanõl: ?
• Italiano: Erba medica
• Svenska: Blålusern
• Norsk: Blålusern 
• Dansk: Foder-Lucerne

De Engelse, Franse en Duitse naam is gelijk, Luzerne. Deze is gelijk aan de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Medicago sativa in Engeland zie deze kaart.

De Italiaanse naam is Erba medica. Dit betekent "geneeskruid". Hiermee word niet de geneeskrachtigheid voor mensen bedoeld maar het gebruik van de plant in de landbouw voor o.a. kwaliteitsverbetering. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

De Spaanse naam is mij onbekend. Het aantal varianten is zo groot dat ik de meest gebruikte naam niet ken.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Erba medica. Dit betekent "geneeskruid". Hiermee word niet de geneeskrachtigheid voor mensen bedoeld maar het gebruik van de plant in de landbouw voor o.a. kwaliteitsverbetering.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is ook gelijk, Blålusern. Dit betekent "blauwe luzerne". Sommige planten van dezelfde familie zijn geel. Bijv. Sikkelklaver (Medicago falcata) vandaar deze specifieke kleurbenoeming.

Voor de verspreiding van Medicago sativa in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Foder-Lucerne Dit betekent "voeder luzerne".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op vrij droge tot tot min of meer vochtige, voedselrijke, kalkhoudende grond. De plant verdraagt enig zout (leem, löss, zand, zavel, klei en mergel).

Groeiplaats
Bermen, grasland, zeeduinen (duingrasland), braakliggende grond, rivierdijken, waterkanten (rivieroevers), langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), ruigten (voedselrijke ruigten), haventerreinen en industrieterreinen.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in Zeeland en de aangrenzende Hollandse duinen en laagveengebieden en plaatselijk vrij algemeen in het rivierengebied, Zuid-Limburg, Flevoland, het noordelijke zeekleigebied en stedelijke gebieden. Elders zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Polders, de duinen en in stedelijke gebieden. Zeldzaam in de Kempen en de Vlaamse zandstreek.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied.

Wereld
In Zuidwest-Azië, Noord-Afrika en Zuid-Europa. Ingeburgerd in een groot deel van Europa en ook elders in gematigde streken (o.a. Noord-Amerika).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten