Algemeen
Waterlobelia is een zeer zeldzame plant die maar op een paar plekken in Nederland in het wild voor komt. Hij staat dan ook als ernstig bedreigd op de Rode lijst en is sinds 1950 met 75 % tot 100 % achteruitgegaan.. De oorzaak is bij Ecologie & Verspreiding te lezen. Maar dit is niet alleen een probleem van deze tijd. Toen de tekening en beschrijving in de Flora Batava in 1828 uitkwam was Waterlobelia al erg zeldzaam in Nederland. 
. Dat Carl Linnaeus de plant ooit heeft gevonden, hij was in 1735 tot 1737 Nederland, is nooit bewezen. Ook Carolus Clusius heeft Waterlobelia nooit gevonden, maar wel beschreven. Waarschijnlijk n.a.v. een herbarium exemplaar opgestuurd door....apotheker Johannes Dortmann. Later is dit Posthum gepubliceerd in 1611 beschreven in de publicatie Curae Posteriores.
Het verhaal over Clusius is een citaat van het verhaal van Sylvia van Zanen uit de heruitgave van de Flora Batava in 2023.
Waterlobelia bloeit maar twee maanden, Juli en Augustus.
Er komen minstens 4 Lobelia (Lobelia) soorten in het wild voor in Nederland:
- Blaaslobelia (Lobelia inflata) - zeer zeldzaam/verwilderde tuinplant
- Gazonlobelia (Lobelia pedunculata ) - zeldzaam/verwilderde tuinplant
- Tuinlobelia (Lobelia erinus) - vrij zeldzaam/verwilderde tuinplant
- Waterlobelia (Lobelia dortmanna) - zeer zeldzaam
Verklaring wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
Veel planten hebben bij een deel van de Nederlandse naam de woorden Water/Moeras/Rivier gekregen. Al deze soorten kunnen dan juist daar voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant een (zeer) natte bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten.
De naam Lobelia is een verwijzing naar de Franse botanicus Matthias de Lobel, een inwoner van Lille. Hij stierf in Londen in 1616. De plant is naar hem vernoemd vanwege zijn grootste verdiensten liggen op het gebied van de genees- en plantkunde. Samen met Rembert Dodoens en Carolus Clusius maakte hij deel uit van het 'Vlaamse botanische driespan' in de 16de eeuw, zij het als minst bekende van de drie.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Lobelia dortmanna in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Wetterlobelia
- English: Water Lobelia
- Français: Lobélie de Dortmann
- Deutsch: Wasser-Lobelie
- Espanõl: ?
- Italiano: ?
- Svenska: Notblomster
- Norsk: Botnegras
- Dansk: Tvepibet Lobelie
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Water Lobelia. Deze naam is gelijk aan de volledige wetenschappelijke naam.
Voor de verspreiding van Lobelia dortmanna in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Lobélie de Dortmann. Ook deze naam is gelijkaan de volledige wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Wasser-Lobelie. Dit is de Duitse vertaling van de Nederlandse naam.
De Spaanse naam is mij onbekend. Ik zie ook geen waarnemingen in Spanje.
De Italiaanse naam is Lobelia dortmanna. Deze plant komt niet voor in Italië en heeft dus geen Italiaanse naam dus is waarschijnlijk de wetenschappelijke naam aangehouden.
De Zweedse naam is Notblomster. Dit betekent "nootbloem". Maar Not betekent ook "zegen". Dit is bepaald type visnet, dat vooral gebruikt werd bij de riviervisserij en de visserij op klein water. Met dit net zou de plant voor het eerst zijn "gevangen".
Voor de verspreiding van Lobelia dortmanna in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Botnegras
De Deense naam is tvepibet Lobelie. Dit betrekent letterlijk "twee buisvormige lobelia". Het bijzondere van de Lobelia is dat de stengels naar de bladeren hol zijn en twee luchtkanalen hebben.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige plaatsen (pionier) in ondiep tot matig diep (soms tot meer dan 1 meter diep), voedselarm, zwak zuur, helder, stilstaand water met een humusarme zandbodem. De groeiplaats kan in de zomer korte tijd droogvallen.
Groeiplaats
Water (vrij grote heidevennen, spoorsloten in heidegebieden, meren, bergmeertjes en zandafgravingen).
Verspreiding
Nederland
Zeer zeldzaam in Noord-Brabant, Noord-Twente en op de grens van Drenthe en Fryslân.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam in de Kempen. Zeer sterk afgenomen.
Wallonië
Uitgestorven.
Wereld
In Noord- en West-Europa tot in Zuidwest-Frankrijk en verder in de koel-gematigde delen van Noord-Amerika, voornamelijk in de nabijheid van de oost- en westkust en van de Grote Meren.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Lobelia dortmanna
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
