Oenothera oakesiana (Duinteunisbloem)

De Teunisbloem is in de zeventiende eeuw ingevoerd uit noord-Amerika met de naam Evening Primrose. Dit geeft meteen de aller bijzonderste eigenschap aan van deze plant, de bloemen gaan pas om 18 aan 19 uur s'avonds open. Speciaal voor nachtvlinders, want bijen, dagvlinders en andere insecten vliegen dan natuurlijk niet meer. 

De Duinteunisbloem lijkt best wel op Zandteunisbloem (Oenothera deflexa) dus een goede flora is best wel nodig. Want die heb je ook nodig om al die andere Teunisbloemen op naam te brengen. Ook is deze determineersleutel die staat op het forum van waarnemingen.nl erg handig. Ze komen vaak in dezelfde omgeving voor en ze lijken vaak best wel op elkaar. De Duinteunisbloem bloeit in Juni tot en met September.

Er komen in Nederland 6 soorten Teunisbloemen (Oenothera) in het wild voor in Nederland:

• Gestreepte teunisbloem (Oenothera × fallax) - algemeen/bastaard van div. soorten
• Middelste teunisbloem (Oenothera biennis) - algemeen
• Grote teunisbloem (Oenothera glazioviana) - algemeen
• Duinteunisbloem (Oenothera oakesiana) - zeldzaam
• Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora) - zeldzaam/invasief
• Zandteunisbloem (Oenothera deflexa) - vrij zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Oenothera oakesiana (A. Gray) J.W. Robbins ex S. Watson & J.M. Coult.

Er zijn twee verklaringen voor Oenothera:

1. Oenothera komt van Oinos (Grieks) en betekent "wijn", en van Ther (Grieks) en betekent "wild dier". Dit omdat de plant, met wijn begoten, de mensen vrolijk maken en de dieren mak.
2. Een andere verklaring is dat wilde dieren de plant opzoeken vanwege de wijngeur.

Oakesiana staat voor William Oakes (1799-1848). Hij beschreef deze soort als eerste en ter ere daarvan is de plant naar hem vernoemd.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (A. Gray) J.W. Robbins ex S. Watson & J.M. Coult.

A. Gray staat voor Asa Gray (18 november 1810 - 30 januari 1888) was een Amerikaans botanicus. Zijn belangrijkste werk was wel zijn Manual of the Botany of the Northern United States, waarvan de eerste editie in 1847 verscheen. Van dit werk verschenen vele edities en het werd beschouwd als een standaardwerk met betrekking tot de Amerikaanse botanie. In dit werk beschreef hij de soort (in deel 5) als Oenothera biennis var. oakesiana.

 J.W. Robbins staat voor James Watson Robbins (18 november 1801 - 10 januari 1879). Hij was een Amerikaanse arts en botanicus. 

ex, is een afkorting bij een auteurcitatie die aangeeft (in de plantkunde) dat de eerste auteur het taxon heeft beschreven, maar dat de tweede auteur de eerste geldige formele beschrijving heeft gegeven.

S. Watson staat voor Sereno Watson (1 december 1826 - 9 maart 1892). Hij was een Amerikaanse botanicus . Hij werd benoemd door Asa Gray als assistent in het Gray Herbarium van de Harvard University in 1873. Later werd hij de curator , een functie die hij tot aan zijn dood behield. In 1878 heeft hij samen met Robbins de soort beschreven als Oenothera oakesiana in de publicatie Bibliographical Index to North American Botany.

J.M. Coult staat voor John Merle Coulter, Ph. D. (20 november 1851 - 23 december 1928) was een Amerikaanse botanicus en pedagoog. in 1890 heeft hij de soort uiteindelijk formeel beschreven als Oenothera oakesiana in de publicatie. Manual of the botany of the northern United States (deel 6).

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Dúnnachtpit
• English: Oakes's evening primrose
• Français: Onagre syrticole
• Deutsch: Küsten-Nachtkerze
• Espanõl: ?
• Italiano: Enagra di Oakes
• Svenska: klittnattljus
• Norsk: Grusnattlys
• Dansk: ?

De Engelse naam is Oakes's evening primrose. Dit betekent Oakes's avond primrose. Oakes's is de Engelse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. De naam Primrose is al vergeven aan de Primula familie. De naam komt van het Latijnse "prima rosa", wat zoiets betekent als de eerste roos die bloeit (in de lente). Planten uit de Primulafamilie (die trouwens absoluut geen familie zijn van de Rozenfamilie) bloeien erg vroeg in het jaar. De Tuinisbloem lijkt enig sinds op een Primula (waar hij ook absoluut geen familie van is). Het woord Avond slaat op het feit dat de Teunisbloem pas s'avonds gaat bloeien. De knoppen ontvouwen zich in enkele minuten tot bloemen, je ziet ze letterlijk open gaan. De volgende ochtend is de bloem uitgebloeid. Een nieuwe bloem (die nog in knop zit) gaat dan pas weer s'avonds bloeien.

Voor de verspreiding van Duinteunisbloem in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Onagre syrticole. Onagre  is de Franse benaming voor een Teunisbloem. Dit wil zeggen dat deze plant onderdeel uit maakt van de Teunisbloemfamilie (Onagraceae). Syrticola/syrticole is afgeleid van het Griekse woord Syrtis dat "zandbank" betekent, en  Cola dat "bewoner" betekent. De plant groeit op zandige gronden, onder meer aan de kust.

De Duitse naam is Küsten-Nachtkerze. Dit betekent "kust nachtkaars". Kust wil net als de Nederlandse naam zeggen dat deze Teunisbloem voornamelijk aan de kust/in de duinen voor komt. Het woord Nachtkaars is perfect gekozen. Deze s'avonds bloeiende heldergele bloemen lijken wel licht te geven bij maanlicht!

Voor de verspreiding van Duinteunisbloem in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij nog onbekend.

De Italiaanse naam is Enagra di Oakes. Enagra  is de Italiaanse benaming voor een Teunisbloem-soort. Het wil zeggen dat deze plant onderdeel uit maakt van de Teunisbloemfamilie (Onagraceae). 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Klittnattljus. Dit betekent "duinnachtkaars". Het woord Kaars slaat op het feit dat de Teunisbloem pas s'avonds gaat bloeien. De knoppen ontvouwen zich in enkele minuten tot bloemen, je ziet ze letterlijk open gaan. De volgende ochtend is de bloem uitgebloeid. Een nieuwe bloem (die nog in knop zit) gaat dan pas weer s'avonds bloeien.

Zover ik zie zijn er geen waarnemingien in Zweden.

De Noorse naam is Grusnattlys. Dit betekent "grind nachtkaars". Grind is een verwijzing naar de bodemsamenstelling. Nachtkaars word bij de Zweedse naam uitgelegd.

De Deense naam is mij nog onbekend. Er zijn ook geen waarnemingen.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op droge, matig voedselarme, kalkhoudende zandgrond.

Groeiplaats
Zeeduinen (het meest nabij de zeereep) en grasland (kalkgrasland).

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam. Het meest in de duinen en in het rivierengebied.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de duinen.

Wallonië
Niet in Wallonië.

Wereld
Oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Ingeburgerd in West-Europa.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten