Plantago major subsp. intermedia (Getande weegbree)

Eigenlijk is dit ongelofelijk. Getande weegbree is algemeen, niet bedreigd en ook nog eens inheems, de plant heeft hier altijd gegroeid, en toch heb ik, en heel veel andere plantenliefhebbers, Getande weegbree nog nooit gezien! Nou heeft de plant geen enorme mooi gekleurde bloemen. geen opvallend uiterlijk en geen opvallende kleur e.d. Het blijft natuurlijk een weegbree, zelfs een ondersoort van de Grote weegbree (Plantago major), en die valt niet echt op. Maar toch...Wat velen misschien is opgevallen, bovenstaande foto is van de Grote weegbree. Toen dit deel van de Flora Batava uit kwam in 1822 werd er nog geen onderscheid gemaakt tussen de Getande- en Gewone weegbree. Want zoals de tekening laat zien is de scheidslijn dun. De stengelbladeren zijn erg divers. Soms met enkele tanden en iets meer behaard, soms gaaf randig. Dat vond ook Jan kops (toen auteur) gezien deze tekst;

Er komen in Nederland minstens 7 Weegbree (Plantago) soorten in het wild voor in Nederland:

• Getande weegbree (Plantago major subsp. intermedia) - algemeen
• Grote weegbree (Plantago major subsp. major) - algemeen
• Hertshoornweegbree (Plantago coronopus) - algemeen
• Ruige weegbree (Plantago media) - vrij zeldzaam
• Smalle weegbree (Plantago lanceolata) - algemeen
• Zandweegbree (Plantago arenaria) - zeldzaam
• Zeeweegbree (Plantago maritima) - vrij zeldzaam

Getande weegbree bloeit in Mei tot en met November.

Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?

De officiële wetenschappelijke naam is plantago major subsp. intermedia (Gilib.) Lange

Plantago komt van Planta pedis (Latijn) en betekent "voetzool" duidend op de gelijkenis van de bladeren met een voetzool. Persoonlijk zie ik dit niet, dus dit woord heeft meer met de Nederlandse naamgeving te maken. Weegbree werd vanuit Europa door de hele wereld verspreid. De Indianen noemde het "De voetstap van de blanke", omdat het overal werd gevonden waar de Europeanen geweest waren.

Major komt van Magnus (Latijn) en betekent "groot", wat één van de verschillende soorten aan geeft. Het betreft hier niet de plant zelf maar het verschil in breedte van het blad.

Subsp. is een afkorting van subspecies. Dit is Latijn en betekent letterlijk "onder de soort". Hiermee wordt bedoeld dat het geen losstaande soort is maar een iets afwijkende plant dan zijn/haar originele soort.

Intermedia (Latijn) betekent "tussenproduct". Je kan het dus ook vertalen met "middelste" . Het is niet zo dat deze soort tussen twee Weegbree-soorten in staat maar meer dat het een afwijkende Grote weegbree-soort is.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Gilib en Lange.

Gilib staat voor Jean-Emmanuel Gilibert (21 juni 1741 - 2 september 1814). Hij was een Franse politicus en botanicus. Hij stichtte een botanische tuin in de wijk Brotteaux (bij Lyon), maar de operatie ruïneerde hem volledig, omdat hij niet de steun kreeg waarop hij van de administratie had gehoopt. Dankzij de steun van Albrecht von Haller (1758-1823), Zwitserse arts en natuurwetenschapper en Antoine Gouan (1733-1821), Franse botanicus wist hij echter een positie te bemachtigen in Grodno, een stad waar de Poolse koning Stanislaus II (1732-1798) het onderwijs in natuurwetenschappen en geneeskunde wilde moderniseren . De positie werd in 1774 aanvaard. Hij publiceerde Flora lithaunica inchoata (1781), waarin hij 112 soorten beschreef , Indagatores Naturae in Litouwen (1781), Exercitium botanicum in Schola principe Universitatis Vilnensis peractum (1782) en Exercitia phytologica (1792). In 1806 beschreef hij de soort als Plantago intermedia in de publicatie Histoire des plantes d'Europe.

Lange staat voor Johan Martin Christian Lange (20 maart 1818 – 3 april 1898). Hij was een vooraanstaand Deens botanicus. Hij bekleedde de functie van bibliothecaris aan de Botanische bibliotheek van de Universiteit van Kopenhagen van 1851 tot 1858. Hij was directeur van de Botanische Tuin aldaar van 1856 tot 1876, lector plantkunde aan de Deense Technische Universiteit van 1857 tot 1862 en lector plantkunde aan de Koninklijke Veterinaire en Landbouwuniversiteit van 1858 tot 1893, en bereikte de status van hoogleraar in 1892. Hij begon met het bewerken van de Flora Danica in 1858 en was de laatste redacteur. 

Hij breidde de door Linnaeus ontwikkelde classificatie uit en schreef Plantenavne og navngivningsregler (Plantennamen en regels voor het geven van namen). Dit was van invloed op de ontwikkeling van de Codex Botanische Nomenclatuur , het systeem dat we vandaag de dag nog steeds gebruiken. Charles Darwin leende een boek van Lange, dat hij niet op tijd teruggaf, zoals Darwin in zijn correspondentie vermeldde. In 1859 beschreef hij de soort als Plantago major subsp. intermedia in de publicatie Haandbog i den Danske Flora.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Uttakke weversblêd
• English: ?
• Français: Plantain intermédiaire, Plantain à nombreuses graines
• Deutsch: Vielsamiger Breit-Wegerich
• Espanõl: ?
• Italiano: ?
• Svenska: Åkergroblad
• Norsk: Strandgroblad
• Dansk: ?

De Engelse naam is Plantago major subsp. intermedia. Omdat deze plant niet zo bekend is word volgens mij de wetenschappelijke naam aangehouden.

Voor de verspreiding van Getande weegbree in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Plantain intermédiaire of Plantain à nombreuses graines. De eerste is de Franse benaming van de volledige wetenschappelijke naam. De tweede betekent "weegbree met de talrijke zaden". Een doosvrucht heeft twaalf tot zesentwintig zaden. Meestal zijn dit tussen de vijftien en achttien zaden. De Grote weegbree heeft een doosvrucht met vier of meer zaden. Dus deze ondersoort heeft inderdaad gemiddeld meer zaden.

De Duitse naam is Vielsamiger Breit-Wegerich. Wat hiermee word bedoeld is mij nog onbekend.

Voor de verspreiding van Getande weegbree in Duitsland is onbekend. Er is geen verspreidingskaart.

De Spaanse en Italiaanse naam is mij onbekend.

De Zweedse en Noorse naam is min of meer gelijk, Groblad. Dit betekent "heel blad". De plant werd vroeger veelvuldig gebruikt om te helen/genezen. In beide landen is er een woordje er voor gezet ter onderscheid. In Zweden Åker (akker) en in Noorwegen Strand (Water). Volgens mij hebben deze woorden geen echte betekenis.

Voor de verspreiding van Getande weegbree in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is mij onbekend. Ik kan op Naturbasen.nl, dé plantendatabase in Denemarken gek genoeg niets vinden terwijl deze plant voor het eerst beschreven is in Handbog i den Danske Flora. Welliswaar in 1859 maar toch. Voor verdere details zie de verklaring van de wetenschappelijke naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open (pionier), vochtige, 's winters vaak onder water staande en 's zomers droog vallende plaatsen op vochtige tot meestal natte, matig voedselarme tot voedselrijke, vaak kalkhoudende, verdichte grond. Ook op brakke grond.

Groeiplaats
Akkers, grasland (open plekken en uiterwaarden), zeeduinen (duinvalleien), waterkanten, ruderale plaatsen, natte delen van afgravingen en omgewerkte grond.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Het meest in het kustgebied.

Wallonië
Vrij zeldzaam.

Wereld
Plaatselijk in Europa, maar ook in andere werelddelen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten