Algemeen
De Kruipganzerik is samen met Tormentil (Potentilla erecta) de enige van de familie Potentilla (Ganzerikfamilei) die maar 4 kroonblaadjes hebben. Maar.... Kruipganzerik soms 5. Dus dit is geen betrouwbaar kenmerk. er zijn Gelukkig zijn er meer verschillen. Te vinden in deze tabel van het forum van waarnemingen.nl. Verder is het een kwestie van ervaring en een goede flora. Er zijn trouwens wel 13 soorten Ganzeriken te vinden in Nederland. Kruipganzerik bloeit in Juni, Juli en Augustus.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Er komen minstens 13 soorten Ganzerik (Potentilla) in het wild voor in Nederland:
- Aardbeiganzerik (Potentilla sterilis) - zeldzaam
- Kruipganzerik (Potentilla anglica) - algemeen
- Liggende ganzerik (Potentilla supina) - vrij zeldzaam
- Middelste ganzerik (Potentilla intermedia) - vrij zeldzaam
- Noorse ganzerik (Potentilla norvegica) - vrij zeldzaam
- Rechte ganzerik (Potentilla recta) - vrij zeldzaam
- Schijnaardbei (Potentilla indica) - algemeen
- Tormentil (Potentilla erecta) - algemeen
- Vijfvingerkruid (Potentilla reptans) - algemeen
- Viltganzerik (Potentilla argentea) - algemeen
- Voorjaarsganzerik (Potentilla verna/Potentilla tabernaemontani) - zeldzaam
- Wateraardbei (Comarum palustre /Potentilla palustris) - algemeen
- Zilverschoon (Potentilla anserina) - algemeen
Verklaring wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Potentilla anglica Laichard.
Potentilla komt van Potens (Latijn) en betekent "krachtig". Dit vanwege de geneeskrachtige werking.
Anglica is Latijn en betekent natuurlijk "Engels". De plant werd onder de naam Potentilla anglica voor het eerst in 1790 beschreven door de Oostenrijker Johann Nepomuk Laicharding (1754-1797) in zijn werk Vegetabilia Europaea. In dat werk kan misschien gevonden worden waarom hij “anglica” als epitheton (soort bijnaam) gebruikte.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Laichard. Dit staat voor Johann Nepomuk von Laicharding (4 februari 1754 - 7 mei 1797) was een Oostenrijks entomoloog. In 1790 beschreef hij Potentilla anglica in de publicatie Vegetabilia Europeae.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
Frysk: Lizzend sulverblêd
- English: Trailing Tormentil
- Français: Renouée d'Angleterre
- Deutsch: Englisches Fingerkraut
- Espanõl: ?
- Italiano: Potentilla anglica
- Svenska: Revig blodrot
- Norsk: Kryptepperot
- Dansk: Liggende potentil
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Trailing Tormentil. De letterlijke vertaling van Trailing is "(voort)slepend. Dit n.a.v. het kruipgedrag van de plant. De naam Tormentil is afgeleid van Tormentum (Latijn) en betekent "kwelling". De plant werd gebruikt om buikpijn, krampen en andere kwellingen te verhelpen. Maar er is een kans dat alleen Tormentil (Potentilla erecta) voor deze doeleinden is gebruikt. Dat is mij onbekend.
De Franse naam is Renouée d'Angleterre. Het woord Renouée word in Frankrijk gebruikt bij Duizendknopen ( bijv bij Perzikkruid (Persicaria maculosa/Polygonum persicaria). Waarchijnlijk is deze naam ontstaan omdat dit de enige Ganzerik-soort is die wortelt op de knopen. De naam d'Angleterre betekent natuurlijk "uit Engeland". De verklaring word gegeven bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Englisches Fingerkraut. Het woord Engelse (Englidche) word uitgelegd bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Bijna alle Potentilla (Ganzerik) soorten heten in Duitsland Fingerkraut vanwege de gelijkenis van de stengelbladeren met handen/vingers
De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook niet of nauwelijks waarnemingen in Spanje.
De Italiaanse naam is Potentilla anglica. Dit is de volledige wetenschappelijke naam. Er zijn niet of nauwelijks waarnemingen in Italië.
De Zweedse naam is Revig blodrot. Dit betekent letterljk "gespleten/gescheurde bloedwortel". Omdat deze plant vaak een kruising is met Potentilla recta (Rechte ganzerik) die in Zweden Blodrot heet staat de naam Blodrot als tweede genoemd. De eerste naam, Revig, geeft aan dat dit de Kruipganzerik is. Het woord revig is mij nog onbekend.
De Noorse naam is Kryptepperot. Deze naam laat zich een beetje moeilijk vertalen. Kryp betekent "kruipen". Het woord Teppe betekent "tapijt" en Rot betekent "wortel". Zoals bij meerdere beschrijvingen naar voren komt wortelt deze plant op de knopen en vormt zo een soort tapijt op de bodem.
De Deense naam is Liggende potentil. Nee het is geen Nederlands alhoewel de uitleg verbazingwekkend wel het zelfde is. Liggende betekent letterlijk "liegende". Maar het woord is ook, volgens Den Danske Ordbog (Hét Deense woordenboek), afgeleid van het Noorse liggja en Oud Engels licgan dat weer gerelateerd aan Latijnse lectus dat "bed" betekent. En dat is precies wat deze plant doet, horizon taal kruipen, dus liggen als in een bed.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op vrij natte tot vrij droge, matig voedselarme tot matig voedselrijke, zwak zure, grazige, vaak verstoorde grond (zand, leem, veen en klei).
Groeiplaats
Waterkanten (langs sloten), grasland (heischraal grasland), bermen, hellingen, bossen (langs boswegen), bosranden, heggen, struwelen, akkers (akkerranden), dijken (onbemeste zandige plekken), tuunwallen, landscheidingskaden, zeeduinen (humeuze duinvalleien) en moerassen (veenmosrietland, o.a. op oude legakkers).
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk vrij algemeen op de Waddeneilanden, in laagveengebieden, Drenthe, Zuidoost- Fryslân, Gelderland, Noord-Brabant en Zeeuws Vlaanderen. Elders zeldzaam. Niet in Zuid-Limburg.
Vlaanderen
Plaatselijk vrij algemeen in de Zand- en Zandleemstreek en in het noorden van de Kempen. Zeldzaam in de duinen. Elders zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Wereld
West- en Midden-Europa, van Ierland tot in Polen, noordelijk tot in Denemarken en zuidelijk tot in Noord-Frankrijk, Midden-Duitsland en Slowakije. Daarbuiten zijn enkele verspreide vindplaatsen bekend in Europa (o.a. in Macedonië). Ingeburgerd in Nieuw-Zeeland en Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Potentilla anglica
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
