Pulmonaria officinalis (Gevlekt longkruid)

Als je goed kijkt naar het Floron verspreidingskaartje kijkt kan je een aantal conclusies trekken. Je ziet bijvoorbeeld een aantal grotere concentraties. Dat komt omdat Gevlekt longkruid van origine een echte Stinzenplanten is. Dus de blauwe vierkantjes in o.a het Noorden van het land zijn stinsenconcentraties. Friesland was zo'n belangrijk stinsenmilieu. Rembert Dodoens schreef al in zijn Kruidboek "Dit cruyt wast in vochtighe donckere plaetsen/ ende wordt schier in alle hoven gepland". Maar de plant verwilderd gemakkelijk, vandaar de verspreiding van de rode stippen. De concentratie in zuid-Limburg is te verklaren doordat de plant graag groeit in kalkrijke bossen, zuid-Limburg dus. Het wordt dan ook gezien als de enige echte wilde populatie van deze plant. Het is ook een geliefde tuinplant Dus het aantal gele rondjes is ook groot.

Heel soms wordt er een Longkruid waargenomen zonder die kenmerkende stippen op het stengelblad. Heel verrassend! heet dit Ongevlekt longkruid (Pulmonaria obscura).  Samen met het nog zeldzamere Smal longkruid (Pulmonaria montana) zijn dit de enige 3 soorten Longkruid (Pulmonaria) die in het wild voorkomen. En zoals bekend bloeien stinzenplanten vroeg. Dus Gevlekt longkruid bloeit dan ook in Maart, April en Mei.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Pulmonaria officinalis L.

Pulmonaria komt van Pulmo (Latijn) en betekent "long". Het plantje werd gebruikt bij longziektes. Men dacht dat de vlekken op de bladeren op longvlekken leken. Deze geneesleer heet Signatuurleer. De vlekken ontbreken heel soms. Dan zou het het de zeer zeldzame soort Ongevlekt longkruid (Pulmonaria obscura) kunnen zijn.

De officina was het gebouw, meestal een bijgebouw, in middeleeuwse kloosters waar medische monniken medicijnen en farmaceutische preparaten bereidden om zieken te genezen. Daarin werden gedroogde extracten, infusies, afkooksels, tincturen en destillaten bereid. Vaak was de officina verbonden aan de geneeskrachtige of kruidentuinen, ook ingesloten binnen het kloostergebied.

Toen Linnaeus het binomiale nomenclatuursysteem, de wetenschappelijke naam bestaande uit de geslachtsnaam en de soortnaam (bijv. Taraxacum officinale), uitvond, gaf hij de specifieke naam Officinalis aan tientallen kruiden en planten waarvan het medische gebruik in voorgaande millennia was vastgesteld. In de 1735 (1e editie) van zijn Systema Naturae erkende hij de historische tradities van genezing door tientallen planten te benoemen met de soortaanduiding Officinalis/Officinale, als algemene kwalificatie. Letterlijk betekent dit dus "van de officina". Het belichaamde de soortnaam Officinalis/Officinale, dus de geschiedenis van vele eeuwen van medicinaal gebruik en gezondheidskennis.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Pulmonaria officinalis in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring.

• Frysk: Longkrûd
• English: Common Lungwort
• Français: Pulmonaire officinale
• Deutsch: Geflecktes Lungenkraut
• Espanõl:
• Italiano: Polmonaria maggiore 
• Svenska: Fläckbladig lungört, Skånsk lungört, Vitfläckig lungört
• Norsk: Lækjelungeurt
• Dansk: Hvidplettet Lungeurt

Er zijn twee Engelse namen:

1. Common Lungwort: Common betekent "gewoon". Lungwort betekent eigenlijk "longwort". Wort wordt over het algemeen in het Engels gebruikt voor een plant die geneeskrachtige werkingen heeft of waardevol is als voedsel. In dit geval werd Longkruid volgens de Signatuurleer gezien als plant voor de genezing van longziektes. Er zijn meer dan 10 ondersoorten voor deze plant vandaar het woordje Gewoon.

Voor de verspreiding van Gevlekt longkruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Pulmonaire officinale. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Geflecktes Lungenkraut. Dit betekent "gevlekt longkruid", de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Gevlekt longkruid in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is mij onbekend. Wel komt de cultuur/tuin variant Smalbladig longkruid  (Pulmonaria longifolia)

De Italiaanse naam is Polmonaria maggiore. Polmonaria is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Maggiore betekent "grotere". Dit is ter onderscheid want in Italië is nog een ondersoort, Pulmonaria officinalis subsp. marzolae G. Astuti (Pulmonaria del Monte Marzola). 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

Er zijn drie Zweedse namen:

1. Fläckbladig lungört: Dit betekent "gevlektbladig longkruid", net zoals de Nederlandse naam.
2. Skånsk lungört: Deze plant is voor het eerst tijdens een excursie 16 mei in 1894 gevonden in de Zweedse provincie Skåne en is toen "Skånes longkruid" gedoopt.
3. Vitfläckig lungört: Dit betekent "wit gevlekt longkruid".

Voor de verspreiding van Gevlekt longkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Lækjelungeurt.Lækje komt van Lækjar en  betekent "dokter/arts". Lungeurt betekent "longkruid", dus een medische benadrukking van deze plant.

De Deense naam is Hvidplettet Lungeurt. Dit beteknt "wit gevlekt longkruid".

Zie ook de Nederlandse verklaring.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten