Silene/Lychnis flos-cuculi (Echte koekoeksbloem)

Deze Silene valt niet op door de iets verdikte kroonbuis (zoals bij alle Silenes) maar door zijn markante kroonbladeren. Het zijn er vijf maar dan ook weer in vieren gespleten. Het geen, zeker na vochtig weer, soms een beetje rommelig over komt. Ze zijn paars/lila van kleur. Naar mijn weten is er geen enkele andere wilde plant met zulke kroonblaadjes. In de bladoksels van de Echte koekoeksbloem vind je vaak het zogenaamde koekoeksspog, slijm met luchtblaasjes afkomstig van de larve van een schuimcicade. Dit 'spog' komt terug in het verhaal van Natuurverhalen.nl. Die Schuimcicade ((Philaenus spumarius) heeft trouwens niet alleen voorkeur voor deze plant. Andere planten, ook tuinplanten zoals Lavendel, zijn erg populair. De Echte koekoeksbloem bloeit in Mei, Juni en Juli tot soms ver in de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens negen soorten Anjers (Silene) voor in Nederland:

• Avondkoekoeksbloem (Silene latifolia subsp. alba) - algemeen
• Blaassilene (Silene vulgaris) - algemeen/veel ingezaaid
• Dagkoekoeksbloem (Silene dioica) - algemeen
• Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) - algemeen
• Kegelsilene (Silene conica) - zeldzaam/soms ingezaaid
• Nachtkoekoeksbloem (Silene noctiflora) - zeldzaam
• Nachtsilene (Silene nutans) - zeldzaam
• Pekbloem (Silene armeria) - algemeen/verwilderd
• Prikneus (Silene coronaria) - algemeen/exoot

De officiële wetenschappelijke naam is Silene flos-cuculi (L.) Greuter & Burdet

Het hele, best wel ingewikkelde, verhaal over de verklaring en gebruik van het woord Silene word op deze Wiki-pagina uitgebreid toegelicht.

Lychnis komt van Lychnos (Grieks) en betekent "lamp". Dit slaat op de rode bloemkleur of het gebruik van de gedroogde plant als lampenpit.

Flos (Latijn) en betekent "bloem". Dus de bloem die bloeit als de koekoek roept.

Cuculi komt van Cucilare (Latijn) en betekent "koekoek roepen".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit(L.) Greuter & Burdet

L.  staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschrijft hij de plant als eerste als Lychnis flos-cuculi in de publicatie Species Plantarum.

Greuter staat voor Werner Greuter (27 februari 1938). Hij is een Zwitserse botanicus.

Burdet staat voor Hervé Maurice Burdet , geboren in 1939, is een Zwitserse botanicus die carrière maakte aan het Conservatorium en de Botanische Tuin van Genève . Hij en zijn collega Werner Rodolfo Greuter zijn co-auteurs van vele taxa. In 1982 herschrijven zij de soort als Silene flos-cuculi in de publicatie Willdenowia. Ik heb deze publicatie niet kunnen vinden en heb dus geen voorbeeldfoto.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Kraneblom
• English: Ragged Robin
• Français: Fleur de coucou
• Deutsch: Kuckuckslichtnelke
• Espanõl:
• Italiano: Crotonella fior di cuculo
• Svenska: Gökblomster
• Norsk: Hanekam
• Dansk: Trævlekrone

De Engelse naam Ragged Robin. Ragged betekent "in lompen gehuld". Met Robin wordt "Jan met de pet" of het Amerikaanse "Jhon doe" bedoeld, dus een willekeurig persoon. De naam verwijst naar de grillig gevormde kroonbladen.

Voor de verspreiding van Echte koekoeksbloem in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Fleur de coucou. Dit is de Franse benaming voor de Nederlandse naam, (echte) Koekoeksbloem. De Dagkoekoeksbloem heeft in Frankrijk een heel andere naam, Compagnon rouge.

De Duitse naam is Kuckuckslichtnelke. Dit betekent "koekoeksanjer. Dit omdat deze plant tot de Anjer familie (Caryophyllaceae) behoort.

Voor de verspreiding van Echte koekoeksbloem in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse en Italiaanse naam is nagenoeg het zelfde, Flor del cuclillo/Fior di cuculo. Dit betekent "bloem van de koekoek".

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Gökblomster. Gök betekent "koekoek" en "Blomster" betekent "bloem. dus net zoals in Nederland "koekoeksbloem".

Voor de verspreiding van Echte koekoeksbloem in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Hanekam. Dit betekenrt "hanenkam", ook weer vanwege de grillige kroonbladen.

De Deense naam is Trævlekrone. Ik kon het niet volledig achterhalen maar volgens mij betekent het "gehavende bloemkroon", wat natuurlijk slaat op de grillige kroonbladen van deze plant.

Ecologie

Bodem
Zonnige of soms licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselrijke grond (zand, leem, lichte klei, zavel en veen).

Groeiplaats
Grasland (hooiland, beekdalgrasland, boezemland en langs greppels, nat en  matig bemest grasland), bermen, waterkanten (slootkanten), zeeduinen (duinvalleien), bossen (lichte loofbossen) en kapplekken.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen, maar zeldzaam in de zeekleigebieden van Zeeland, Groningen en Fryslân en in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Vrij algemeen. Afgenomen.

Wallonië
Vrij algemeen.

Wereld
Het grootste deel van Europa, oostelijk tot in Centraal-Siberië. Ingeburgerd in het oosten van Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten