Silene vulgaris (Blaassilene)

De Blaassilene is goed te herkennen aan de sterk opgeblazen kalkbuis met witte kroonblaadjes. De enige planten waar hij mee is te verwarren zijn de Nachtsilene (Silene nutans) en de Avondkoekoeksbloem (Silene latifolia). De Nachtsilene heeft een veel minder opgeblazen kelkbuis. En op deze kelkbuis bevinden zich alleen verticale strepen. En de Nachtsilene bloeit natuurlijk, zoals de naam al zegt, s'avonds of bij donker weer. De Avondkoekoeksbloem (Silene latifolia) heeft wel een vergelijkbare opgeblazen kelkbuis maar op die kelkbuis staan ook alleen verticale strepen en de Avondkoekoeksbloem is zeldzaam dus is de kans op verwarring niet zo groot. De (gewone) Blaassilene komt bijna overal voor in Nederland maar niet veelvuldig. Vaak is hij ingezaaid. Hij bloeit in April/Mei tot September. De bloemen zijn dan dag en nacht geopend.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens negen soorten Silenes soorten in het wild voor in Nederland:

• Avondkoekoeksbloem (Silene latifolia subsp. alba) - algemeen
• Blaassilene (Silene vulgaris) - algemeen/veel ingezaaid
• Dagkoekoeksbloem (Silene dioica) - algemeen
• Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) - algemeen
• Kegelsilene (Silene conica) - zeldzaam/soms ingezaaid
• Nachtkoekoeksbloem (Silene noctiflora) - zeldzaam
• Nachtsilene (Silene nutans - zeldzaam
• Pekbloem (Silene armeria) - algemeen/verwilderd
• Prikneus (Silene coronaria) - algemeen/exoot

De officiële wetenschappelijke naam is Silene vulgaris (Moench) Garcke

Er zijn twee verklaringen voor Silene:

1. De verklaring voor het woord Silene is niet gemakkelijk. Gelukkig heb ik hulp gekregen van Anne Tanne.be. Het is als volgt. Het is afgeleid van Silenus (Latijn) Hiermee werd bedoeld een Silen, zoals de Satyr (Satyrium) een meestal dronken, dikbuikige en opgezwollen voorgestelde metgezel van Bacchus/Dionysos. De vergelijking zou dan slaan op de opgeblazen kelk van de Silene vulgaris. Dit is weliswaar niet precies de zelfde soort maar een verklaring voor een geslachtsnaam (bijvoorbeeld Silene) slaat niet op elke soort van dat geslacht.
2. De naam Silene is afgeleid van Sialon (Grieks) en betekent "speeksel". Dit omdat deze plant (zoals sommige soorten) een kleverige stengel heeft. In het Duits heet een Silene dan ook Leimkraut. Dit geld niet voor elke Silene soort zoals ik hier boven al schreef.

Het hele, best wel ingewikkelde, verhaal over de verklaring en gebruik van het woord Silene word op deze Wiki-pagina uitgebreid toegelicht.

Vulgaris (Latijns) betekent "gewoon". Dit woord dient ter onderscheid van andere Silene-soorten.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (Moench) en Garcke.

Moench staat voor Conrad Moench (15 augustus 1744 - 6 januari 1805). Hij was een Duits botanicus en was professor in de plantkunde aan de Universiteit van Marburg van 1786 tot aan zijn dood. In 1794 plaatste Conrad Moench de plant in het door hem gecreëerde geslacht Behen. Omdat de naam "Behen behen" een tautoniem (dubbele naamgeving zoals bijv. Rattus rattus) is, wat in de botanie niet is toegestaan, gaf hij de soort de naam Behen vulgaris.

Garcke staat voor Christian August Friedrich Garcke (25 oktober 1819 -10 januari 1904). Hij was een Pruisische Duitse botanicus. Al in 1849 publiceerde hij zijn belangrijkste werk, de flora van Noord- en Midden-Duitsland (Flora von Nord- und Mittel-Deutschland). In deze publicatie herschreef hij de soort als Silene vulgaris in 1869. Helaas heb ik deze publicatie nog niet gevonden voor een voorbeeldfoto.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk:Gewoane klint
• English: Bladder Campion, Maiden's Tears
• Français: Silène enflé
• Deutsch: Gemeines Leimkraut, Taubenkropf
• Espanõl: Colleja
• Italiano: Silene comune
• Svenska: Smällglim
• Norsk: Engsmelle
• Dansk: Blæresmælde

Er zijn twee Engelse namen: 

1. Bladder Campion: Bladder betekent "blaas" en Campion "silene", dus het zelfde als bij ons, Blaassilene.
2. Maiden's Tears: Hiervoor zijn twee verklaringen:
   1. Een religeuze: De kroonblaadjes van Blaassilene lijken op tranen. Heel specifiek, de tanen van de maagd Maria om de kruisiging van Jesus.
   2. Een mytische: Tarald zijn oude, en kan worden vertaald tårvållaren. De naam is gebaseerd op de overtuiging dat diverse kleine magische wezens waren bang Tarald, omdat deze wezens, als ze toevallig een Tarald raken, getroffen door een diepe droefheid, dat ze begon te huilen. Om deze reden werd Tarald beschouwd als een van de krachtigste middelen kunnen worden gevonden om småtroll jagen op de vlucht.

Voor de verspreiding van Blaassilene in Engeland zie deze kaart.

Er zijn twee Duitse namen:

1. Gemeines Leimkraut: Dit betekent "algemeen lijmkruid". Sommige soorten van het geslacht Silene, zoals bijvoorbeeld Silene armeria (Pekbloem) bezitten een kleverige stengel, om vliegjes te vangen. Alhoewel een Silene-soort niet als vleesetende plant te boek staat. Hierdoor is de naam Leimkraut overgegaan naar sommige andere Silene-soorten. Maar Blaasilene (Silene vulgaris) zelf heeft geen kleverige stengel maar de plant heet dus wel Gemeines Leimkraut.
2. Taubenkropf. Dit betekent "duivenkrop". Dit verwijst naar de opgeblazen kelkbuis die vergeleken word met de krop van een duif.

Voor de verspreiding van Blaassilene in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse is Colleja. De exacte betekenis is mij onbekend maar het zou "klap" kunnen betekenen. Dit n.a.v. de opgeblazen kelkbuis die "klapt" als je hem fijn zou knijpen. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

Er zijn minstens drie Italiaanse namen.

1. Silene Rigonfia. Silene is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Rigonfla betekent "opgeblazen/zwelling", dat natuurlijk weer slaat op de opgezwollen kelkbuis van deze plant.
2. Silene comune. Silene is weer de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Commune betekent "algemeen/gewoon".
3. Bubboli. Dit is een typisch Italiaanse naam voor de "opgeblazen" bloemen.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Smällglim. Dit woord bestaat uit twee delen. Småll wat "klap" betekent. Dit slaat weer op het geluid wat je zou horen als de opgezwollen kelkbuis klapt. Glimm is de algemen Zweedse naam voor Silene.

Voor de verspreiding van Blaassilene in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Engsmelle. Eng betekent "veld/weide" en Smelle betekent "blaas/het geluid van blazen". Hiermee wordt de ,dikkere, kroonbuis bedoeld waar de kroonbladen aan vast zitten. Smelle is de algemene naam voor de familie van Silenes

De Deense naam is Blæresmælde. Deze naam bestaat uit twee delen. Blæresmælde betekent "blaas" en Smælde wat "knappen" betekent.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open (pionier) tot grazige plaatsen op droge tot matig vochtige, voedselarme tot matig voedselrijke, kalkhoudende, vaak min of meer omgewerkte of verstoorde grond (zand, klei of mergel). Ook op zinkhoudende grond.

Groeiplaats
Bermen, zeeduinen (enigszins ruderale duinterreinen), grasland (zinkweiden, voedselarm open hooiland en in pionierstadia van kalkgrasland), iets ruderale plaatsen, afgravingen (steengroeven), langs spoorwegen (spoordijken en spoorwegterreinen), langs holle wegen, braakliggende grond en basaltglooiingen.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen. Het meest in Zuid-Limburg. Elders minder algemeen en vaak niet bestendig.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de Duinen. Elders tot zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wallonië
Vrij algemeen in het Maasgebied, in Lotharingen en in delen van de Ardennen.

Wereld
Gematigde en koele streken in Europa, Azië en Noord-Afrika (Atlasgebergte). Ingeburgerd in o.a. Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten