Solanum lycopersicum (Tomaat)

Mede doordat de tomaat een veelvuldig gekweekte soort is maar ook zeker vanwege de klimaatverandering (de tomaat kan soms prima groot worden op de koude grond!) word deze plant veelvuldig waargenomen. Tomaten zijn afkomstig uit Meso-Amerika, waar de voorvaderen van de Azteken en de Maya's kleine varianten kweekten. Toen de Spanjaarden Mexico veroverden was de plant daar al ingeburgerd. De Spaanse conquistadores stuurden planten met kleine gele vruchten, die in het Nahuatl, de taal van de Azteken xitomatl, werden genoemd, naar Spanje (het woord is verwant aan een ander Azteeks woord, namelijk xipotatl, de aardappel - vergelijk het Engelse potato en tomato). De als giftig beschouwde planten werden als sierplant geteeld. Rond 1750 kwam men er in Italië en de Provence achter dat de gele vruchtjes, "pomo d'oro"( Italiaans voor "gouden appel"), eetbaar waren. Door kruisen en selecteren kreeg de tomaat de rode kleur en vanaf 1850 is het een veelgebruikte groente in de Europese keuken. De tomaat bloeit in Juli tot en met Oktober.

Het werpen van (rotte) tomaten is een traditioneel wapen van protest tegen slechte prestaties van bijvoorbeeld podiumkunstenaars. Hiervan komt de naam van de filmrecensiewebsite Rotten Tomatoes, en het gebruik van de tomaat als symbool van de Nederlandse Socialistische Partij. In het Spaanse Buñol vindt jaarlijks de Tomatina plaats , een evenement met een tomatengevecht waarbij inwoners en toeristen betrokken zijn.

Er komen minstens 13 soorten Nachtschade soorten (Solanum) in het wild voor in Nederland:

• Aardappel (Solanum tuberosum) - algemeen/verwilderd
• Beklierde nachtschade (Solanum nigrum subsp. schultesi) - algemeen/ingeburgerd sinds 1900-1924
• Bitterzoet Solanum dulcamara) - algemeen
• Carolina-nachtschade (Solanum carolinense) - zeer zeldzaam/verwilderd
• Donsnachtschade (Solanum villosum) - zeer zeldzaam/verwilderd
• Driebloemige nachtschade (Solanum triflorum) - vrij zeldzaam
• Ganzenvoetnachtschade (Solanum nitidibaccatum - vrij zeldzaam/verwilderd
• Glansbes nachtschade (Solanum nitidibaccatum) - zeldzaam/verwilderd
• Kleverige nachtschade (Solanum sarrachoides) - zeldzaam/ingeburgerd sinds 2000
• Raketnachtschade (Solanum sisymbriifolium) - zeer zeldzaam/verwilderd
• Stekelnachtschade (Solanum rostratum) - zeldzaam/verwilderd
• Tomaat (Solanum lycopersicum) - algemeen/verwilderd
• Zwarte nachtschade (Solanum nigrum subs. nigrum) - algemeen 

Er zijn twee verklaringen voor Solanum:

1. Solanum is afgeleid van Solari (Latijn) en betekent "pijnstillen/kalmeren" of tot bedaren brengen". Dit vanwege de pijnstillende werking van de plant.
2. Solanum komt van Solare (Latijn) en betekent "woest maken/alsof door een zonnesteek getroffen". Sol (Latijn) en betekent "zon"

Lycopersicum komt van het Griekse λυκοπέρσικον dat "wolf(s) perzik" betekent. Het woord wordt nog steeds gebruikt door tuinders, boeren en zaadbedrijven. De verklaring is niet echt eenduidig. Soms verwijst men bij het woord Wolfs naar een mythologisch verhaal en soms duidt het woord op het feit dat de tomaat giftig is. Dat was ook zo maar door cultiveren is de tomaat zelf wel heel bruikbaar maar de rest van de plant blijft giftig en kan ook niet zomaar op de composthoop. Het woord Perzik zou verwijzen naar de eerst gevonden tomaat die iets zou weg hebben van een wilde perzik. Maar ook dit verhaal komt soms wel voor en soms niet. Persoonlijk denk ik dat de haren van de 'perzik' verwijzen naar het harige karakter van de plant (zie foto's).

Een interessant stukje komt van de Duitse wiki-pagina over de tomaat 

In de eerste editie van Species Plantarum (1753) beschrijft Carl Linnaeus twee soorten tomaten en wijst ze toe aan de nachtschade als Solanum lycopersicum en Solanum peruvianum . Philip Miller spreekt deze classificatie tegen in de editie van zijn "Gardener's Dictionary", die een jaar later werd gepubliceerd, en, nog niet gebruikmakend van het binaire systeem van Linnaeus , noemt hij de tomaten als Lycopersicon en voegt hij ook de aardappel aan dit geslacht toe vanwege de structuur van de vrucht . In 1768 introduceerde Miller de binaire nomenclatuur in zijn werken en onderscheidde zeven soorten binnen het geslacht Lycopersicon , waaronder de aardappel en de Ethiopische eiervrucht ( Solanum aethiopicum ). In de editie uit 1806 van de “Gardener's Dictionary”, gepubliceerd door Thomas Martyn na de dood van Miller, worden alle soorten die door Miller worden beschreven als Lycopersicon toegewezen aan de Solanum .

In de periode die volgde werden de tomatensoorten veelal vermeld als hun eigen geslacht Lycopersicon , maar sommige auteurs hebben ze ook toegewezen aan Solanum . Tot de belangrijkste werken over tomaten in de 19e eeuw behoren de werken van Dunal (1813, 1852), die het geslacht Lycopersicon herkende en verschillende nieuwe soorten beschreef, evenals de herziening van de nachtschadefamilie (Solanaceae) door Richard Wettstein (1895). , waarin hij tomaten aan Solanum toekent .

De officiële wetenschappelijke naam is Solanum lycopersicum L.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef Solanum lycopersicum L. in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Tomaat
• English: Tomato
• Français: Tomate
• Deutsch: Tomate
• Espanõl: Tomate
• Italiano: Pomodoro
• Svenska: Tomat
• Norsk: Tomat
• Dansk:Tomat

De namen van Alle landen betekenen hetzelfde, Tomaat.

Een verhaal over het Italiaanse Pomodoro afkomstig van de Wiki-pagina 'De term tomaat kan worden toegeschreven aan de Sienese botanicus Pietro Andrea Mattioli, die de eerste was die de vrucht in Italië documenteerde in zijn Medici Senensis Commentarii uit 1544 , waar hij de vrucht mala aurea definieerde . Dezelfde botanicus vertaalde het letterlijk in het Italiaans als "gouden appel" (vanwege de karakteristieke goudgele kleur vóór de laatste rijpingsfase), eerst in zijn Commentaar op Pedanius Dioscorides (1574) en vervolgens in zijn Herbarius . 

Voor de verspreiding van de Tomaat in Engeland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van de Tomaat in Duitsland zie deze kaart.

Voor de verspreiding van de Tomaat in Zweden zie deze kaart.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten