Sonchus palustris (Moerasmelkdistel)

Nederland zou geen echt waterland zij als de Moerasmelkdistel er niet voorkwam. En dat is op het Floron verspreidingskaartje ook goed te zien! De plant komt alleen voor in het natte gedeelte van Nederland, het midden en westen. Let op de onderste stengelbladeren, die zijn prachtig! Ik vond deze tabel op een Wiki-pagina waarin de verschillen/overeenkomsten staan van 4 soorten Melkdistel. Moerasdistel bloeit in Juli tot en met 

Er komen minstens 5 soorten Melkdistel (Sonchus) in het wild voor in Nederland:

• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Sonchus palustris L.

De naam Sonchus heeft te maken met het woord Somphos (Grieks) dat "week/zacht/slap of hol betekent. Dit slaat op de hoedanigheid van de holle, licht breekbare stengel.

Veel planten hebben bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam de woorden aqua/aquatica/aquatila of  palustris gekregen. Al deze plantensoorten komen dan bij of in water voor. Soms verdraagt de plant brak (zoutig) water, maar er is in ieder geval een (zeer) vochtige bodem nodig. De naam dient ook vaak ook ter onderscheid van andere soorten. Aqua is Latijn en betekent "water". Aquatica is Latijn en betekent "modderige/moerasachtige grond of levend bij/in het water". Aquatila is Latijn en betekent "gebied bij het water". Palustris is Latijn en betekent "moeras (achtig)".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Sonchus palustris in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Sompetiksel
• English: Marsh Sow-thistle
• Français: Laiteron des marais
• Deutsch: Sumpf-Gänsedistel
• Espanõl: Sonchus palustris
• Italiano: Grespino di palude
• Svenska: Strandmolke
• Norsk: Sumpdylle
• Dansk: Kær-Svinemælk

De Engelse naam is Marsh Sow-thistle. Dit betekent "moeras zeugdistel. Moeras zou aangeven dat deze plant graag "natte voeten" heeft. Maar dit is niet te zien aan het verspreidingskaartje en de beschrijving bij Ecologie en Verspreiding. Kennelijk is moeras niet het enige ingrediënt dat nodig is om de Moeras melkdistel te laten groeien. Veel soorten melkdistels heten in Engeland Sow-thistle. De plant is/was kennelijk geliefd bij varkens/zeugen.

De Franse naam is Laiteron des marais. Laiteron kan je het beste vertalen met "melkachtig" en Des marais met "van het moeras".

De Duitse naam is Sumpf-Gänsedistel. Dit betekent "moeras ganzendistel". Ik heb niet de indruk dat deze distel nu typisch ganzen- of varkensvoer was. Ook niet dat deze door dit vee werd gegeten. Het is volgens mij maar een naam om de soort aan te duiden. Wel werd de plant vroeger veel gebruikt voor culinaire toepassingen. Soms ook medicinaal.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn maar een paar waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Grespino di palude. Grespino is de algemene naam voor "distel". Dei betekent "afkomstig van". Palude betekent "moeras.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Strandmolke Strand geeft niet letterlijk strand aan maar de behoefte van de plant aan een vochtige bodem. Molke betekent "wei" Met wei wordt de melkachtige (bijna gele) drank bedoeld bij de kaasproductie. Het is de eerste melk van een koe die net gekalverd heeft (in Nederland heet dit biest).

De Noorse naam is Sumpdylle. Sump betekent "moeras" en Dylle zou misschien de algemeen benaming kunnen zijn voor "melkdistel", maar dit weet ik niet zeker dus is dit is mij nog onbekend.

De Deense naam is Kær-Svinemælk. Kær betekent "moeras". Svine betekent "varken" en Maelka "melk van" dus "melk van/voor een varken? De Deense benaming voor het melksap.

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op natte, voedselrijke, kalkhoudende, zoete tot brakke grond (veen, klei en stenige plaatsen). De plant verdraagt tijdelijke overstroming.

Groeiplaats
Moerassen (rietland), waterkanten (o.a. langs greppels, oeverruigten en aan de voet van basaltglooiingen), ruigten (natte ruigten), grasland en langs spoorwegen (spoorbermen).

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in laagveengebieden, in het westen van het land en langs het IJsselmeer en zeldzaam in het westelijke rivierengebied. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam, o.a. nabij de Schelde, de Rupel en het Albertkanaal.

Wallonië
Misschien nog zeer zeldzaam.

Wereld
Gematigde streken in West- en Midden-Azië en Zuid- en Midden- en West-Europa. In omringende landen gaat de soort sterk achteruit.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten