Sparganium emersum (Kleine egelskop)

Kleine egelskop komt in Nederland net iets minder vaak voor als zijn soortgenoot Grote egelskop (Sparganium erectum). Het belangrijkste verschil is dat de Kleine egelskop niet vertakt is, maar er zijn meer verschillen. Deze staan beschreven in diverse flora's en sites. Kleine egelskop bloeit in Juni tot en met September.

Er komen minstens 4 soorten Egelskop (Sparganium) in het wild voor in Nederland:

• Drijvende egelskop (Sparganium angustifolium) - zeldzaam
• Grote egelskop (Sparganium erectum) - algemeen
• Kleine egelskop (Sparganium emersum) - algemeen
• Kleinste egelskop (Sparganium natans) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Sparganium emersum Rehmann

Sparganium (Grieks) en betekent "windsel, band of lint". Dit heeft betrekking op de lintvormige bladeren van deze plant.

Emersum is Latijn en betekent "uit het water omhoog groeiend".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Rehmann Dit staat voor Antoni Rehman aka Anton Rehman (13 mei 1840 - 13 januari 1917) was een Poolse geograaf, geomorfoloog, botanicus en ontdekkingsreiziger. Hij publiceerde voornamelijk in Duitsetalige tijdschriften in Oostenrijk en wordt beschouwd als een Oostenrijkse botanicus, aangezien Galicië in die tijd deel uitmaakte van het Oostenrijks-Hongaarse rijk. Tijdens zijn werk en reizen verzamelde hij enorme hoeveelheden herbariummateriaal. Tot op de dag van vandaag zijn zijn exemplaren te vinden in herbaria over de hele wereld, inclusief die van Krakau en Lemberg. Hij beschreef verschillende nieuwe plantentaxa, waaronder een variëteit van het kruid alsem ( Artemisia absinthium L. var calcigena Rehm.) dat als endemisch wordt beschouwd in het Pieniny- gebergte en op de Rode lijst van bedreigde planten in Polen staat. In 1872 beschreef hij Sparganium emersum in de publicatie Verhandlungen des Naturforschenden Vereins in Brünn.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Lytse dûkel
• English: Unbranched Bur-reed
• Français: Rubanier émergé
• Deutsch: Einfacher Igelkolben
• Espanõl: Plantanaria
• Italiano: Coltellaccio a fusto semplice
• Svenska: Vanlig igelknopp
• Norsk: Staut-piggknopp
• Dansk: Enkelt Pindsvineknop

De Engelse naam is Unbranched Bur-reed. Letterlijk betekent dit "onvertakte puntachtige-rietstengel". Dit komt nogal vreemd over dus hier is een uitleg nodig. Hét verschil met de Grote egelskop (Sparganium erectum), die erg veel op Kleine egelskop lijkt, is dat deze unbrachned=onvertakt is. Aan deze "riet" achtige stengel zitten een soort "stekel/puntachtige" bloemen/vruchtjes (het Bur-reed woord). Het woord Reed" kan ook slaan op de smalle bladeren van de plant. Geen enkele Egelskop-soort is familie van Riet.

De Franse naam is Rubanier émergé. Een Rubanier was een vlechter die gebruik maakte van o.a. de bladeren van Egelskop om er manden e.d. van te vlechten. Émergé betekent 'opkomend/verschijnend". Het is de Franse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Einfacher Igelkolben. Dit betekent "eenvoudige egelskop". Het woord Einfacher is ter onderscheid van de Grote egelskop die in Duitsland Aufrechter Igelskolben heet.

De Spaanse naam is Plantanaria. Dit betekent letterlijk "weegbree". Maar een Weegbree-soort in Spanje heet Llantén. Dus waarom deze naam is mij onbekend.

De Italiaanse naam is Coltellaccio a fusto semplice. Coltellaccio betekent "lang mes". Dit is een verwijzing naar de lange smalle stengelbladeren. A fusto semplice betekent "met eenvoudige stengel", dus een niet vertakte stengel.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Vanlig igelknopp. Dit betekent ook weer "eenvoudige egelskop". De Grote egelskop heet in Zweden Stor igelknopp. 

De Noorse naam is Staut-piggknopp. Staut betekent "statig/breder dan normaal". Waarom is mij onbekend. Pigg komt van piggsvin en betekent "egel" en Knopp betekent "kop".

De Deense naam is Enkelt Pindsvineknop. Enkelt betekent "enkelvoudig", dus niet vertakt. Pindsvin betekent "egel" en Knop natuurlijk weer "kop".

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen in ondiep, matig voedselrijk tot voedselrijk, niet vervuild, stilstaand en stromend, zwak zuur tot neutraal, zoet, zelden heel zwak brak water met een bodem van zand, leem, rivierklei of laagveen.

Groeiplaats
Waterkanten en water (sloten, spoorsloten, plassen, vijvers, afwateringskanalen, beken, oude rivierlopen en heidevennen met binnendringend voedselrijk water).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het rivierengebied en in laagveengebieden, vrij zeldzaam in het oosten en midden van het land en zeldzaam in de Hollandse duinen. Eders zeer zeldzaam en vrijwel niet in zeekleigebieden.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Kempen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wallonië
Vrij zeldzaam.

Wereld
Gematigde en koelere streken op het noordelijk halfrond.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten