Algemeen
Eigenlijk wel gek dat deze Keizerskaars nooit word genoemd maar dat de plant toch echt algemeen is. Er is wel degelijk onderscheid tussen andere Verbascum-soorten dus dat is het probleem niet. De plant heeft soms witte bloemen i.p.v. gele. Keizerskaars bloeit in Juli en Augustus.
In 1700 publiceerde de Franse botanicus Joseph Pitton de Tournefort (5 juni 1656 - 28 december 1708) al een 3-delige boekenserie Institutiones Rei Herbariae met daarin een prachtige afbeelding van de bloem (delen) van deze plant.
Er komen minstens 6 soorten Verbascum soorten in het wild voor in Nederland:
- Keizerskaars(Verbascum phlomoides) - Algemeen
- Koningskaars (Verbascum thapsus) - Algemeen
- Melige toorts (Verbascum lychnitis) - Zeldzaam
- Mottenkruid (Verbascum blattaria) - Vrij zeldzaam
- Stalkaars (Verbascum densiflorum) - Algemeen
- Zwarte toorts (Verbascum nigrum) - Algemeen
Verklaring Wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Verbascum phlomoides L.
Verbascum is een verbastering van Barbatus (Latijn) en betekent "de baardige". Dit slaat op de wolachtige haren waar mee de bladeren, stengels en de meeldraden bezet zijn.
De Phlomoides is afgeleid van het Griekse woord Phlogos (φλόγος), dat "vlam" of "ontsteking" betekent Dit verwijst waarschijnlijk naar de bladeren van de plant, die traditioneel als lampenlonten werden gebruikt. De naam werd ook geassocieerd met een soort Verbascum in het oude Griekenland. Sommige gangbare namen, zoals "lampenlont" en "Jeruzalemse salie", weerspiegelen dit historische gebruik van de bladeren. Wat de connectie is tussen Keizerskaars en Jeruzalem salie is mij nog onbekend.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Verbascum phlomoides in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Mozesstêf
- English: Orange mullein, Woolly mullein
- Français: Molène fausse phlomide
- Deutsch: Windblumen-Königskerze
- Espanõl: ?
- Italiano: Verbasco flomoide
- Svenska: Läkekungsljus
- Norsk: Hjertekongslys
- Dansk: Hjertebladet Kongelys
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is De plant heeft een beetje een oranje uitstraling. Dit komt omdat omdat bij de bloemkroonen de bladeren zijn bekleed met witte of gele sterhaartjes die de plant beschermen tegen uitdroging. Door deze haren en andere haren word deze plant in Engeland ook wel Woolly mullein genoemd.
De algemene Engelse naam voor een Verbascum soort is Mullein. Er zijn twee mogelijke verklaringen voor dit woord:
- De naam komt van het Latijnse Mollis wat "zacht" betekent. Alle Verbacumsoorten hebben een zachte harige stengel en zachte harige bladeren.
- De naam is gerelateerd aan het Oud latijnse Malandrium. Hiermee wordt Malanders bedoeld, een veeziekte waarvoor Mullein een remedie voor was.
Voor de verspreiding van Keizerskaars in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Molène fausse phlomide. Dit betekent "valse toorts Phomoides". Waaromis mij onbekend.
De Duitse naam is Windblumen-Königskerze. Dit betekent natuurlijk "windbloemen koningskaars". Persoonlijk heb ik het idee dat de bloemen iets verder van de stengel afstaan vergeleken bijv. Koningskaars (Verbascum thapsus) zodat de wind er eerder vat op heeft. Maar misschien is dit speculatie.
Voor de verspreiding van Keizerskaars in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij nog onbekend.
De Italiaanse naam is Verbasco flomoide. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
De Zweedse naam is Läkekungsljus. Ljust betekent "licht/helder". Misschien verwijst dit ook naar het gebruik als fakkel (zie verklaring Nederlandse naam). Elke plant uit het Verbascum-geslacht (Toorts) heet in Zweden, Noorwegen en Denemarken Kungsljus/kongslys/Kongelys. Het is dus een Kaarsachtige vaak grote plant (machtig/konings) die licht geeft in de (voor) avond. Voor het woord Kungsljus//kongslys/Kongelys staat een woord dat aangeeft om welke Verbascum-soort het gaat. In dit geval dus Läke dat "genezende" betekent. Waarom juist deze Verbasum-soort zo heet is mij onbekend.
Voor de verspreiding van Keizerkaars in Zweden zie deze kaart.
De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Hjertekongslys/Hjertebladet Kongelys. Dit betekent "harten koningskaars". Het gaaat hier om de vorm van de kroonbladen en dus niet de stengelbladeren zoals bij sommige andere planten.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op droge, matig voedselarme, kalkrijke, omgewerkte, humusarme grond (zand en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Bermen, omgewerkte grond, braakliggende grond, wallen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), ruigten (kalkrijke ruigten), ruderale plaatsen, industrieterreinen, afgravingen (zandgroeven), grasland (ruige, begraasde kalkhellingen), zeeduinen en rotsachtige plaatsen.
Verspreiding
Nederland
Zeldzaam in de Hollandse duinen, in het rivierengebied, in Zuid-Limburg en in stedelijke gebieden. Elders zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam.
Wallonië
Zeer zeldzaam.
Wereld
West-Azië en Oost-, Zuid- en Midden-Europa.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Keizerskaars
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
