Verbena bonariensis (Stijf ijzerhard)

Wie aan Ijzerhard denkt ziet vaak deze plant voor zich. Maar Stijf ijzerhard is helemaal geen inheemse wilde plant. Het is een verwilderde tuinplant die van origine uit Zuid-Amerika komt. Hij is al sinds 1975 in Nederland maar toch... De echte inheemse plant is de IJzerhard (Verbena officinalis). Stijf ijzerhard bloeit in Juli tot en met de herfst.

Er komen minstens 3 soorten IJzerhard (Verbena) in het wild voor in Nederland:

• Blauw ijzerhard (Verbena hastata) - vrij zeldzaam/verwilderde tuinplant
• IJzerhard (Verbena officinalis) - algemeen
• Stijf ijzerhard (Verbena bonariensis) - algemeen/verwilderde tuinplant

De officiële wetenschappelijke naam is Verbena bonariensis L.

Verbena is afkomstig van het Oud-Griekse 'Verbenaca', dat weer afstamt van een oud Indo-Europees woord dat "(magische) staf" betekende. Dit zegt iets over het uiterlijk van de plant.

Bonariensis is niet makkelijk te ontleden. Buenos is Spaans en betekent "good" en Aires is ook Spaans en betekent  "lucht". Dit is de originele naam voor Buenos Aires. Waarschijnlijk is het een Verlatijnisering van Buenos Aires wat de hoofdstad is van Argentinië waar de plant van origine vandaan komt.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Verbena bonariensis in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Steile verbena
• English: Argentinian Vervain
• Français: Verveine
• Deutsch: Argentinische Verbene
• Espanõl: Verbena bonariense
• Italiano: Verbena bonariense
• Svenska: Jätteverbena
• Norsk: Kjempeverbena
• Dansk: Kæmpejernurt

De Engelse naam is Argentinian Vervain. Dit betekent "Argentijnse Vervain". Het woord Argentijnse is een verwijzing naar het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Het woord Vervain is afgeleid van het Keltische Ferfaen Fer betekent "verdrijven" en Faen betekent "steen". De plant werd veel gebruikt voor aandoeningen van de blaas, met name calculus (nierstenen).

De Franse naam is Verveine de Buenos Aires. Dit is de Franse benaming voor ook de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Argentinische Verbene. Dit betekent "Argentijnse Verbene". De uitleg staat bij de Engelse naam.

De Spaanse naam is onbekend. Waarschijnlijk houden ze de wetenschappelijke naam aan want er zijn maar enkele waarnemingen.

De Italiaanse naam is Verbena bonariense. Dit betekent "Verbenana (uit) Buenos Aires" Een kleine variant op bijv. de Engelse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Jätteverbena. Dit betekent "reuzen verbena". Deze cultuurvariant wordt inderdaad veel groter dan de wilde Verbena officinalis (IJzerhard)

De Noorse naam is Kjempeverbena. Dit betekent "reuzen verbena", net als de Zweedse naam.

De Deense naam is Kæmpe-Jernurt. Kæmpe betekent "worstelaar/reus", dus ongeveer hetzelfde als de Zweedse naam. Jern betekent "ijzer". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid". 

Ecologie

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten