Algemeen
Blauwe waterprijs kan wel een halve meter hoog worden. Dus een wonder dat ik deze plant nog nooit gezien heb. Zeker als je ziet dat Blauwe waterereprijs nou niet bepaald zeldzaam is. Als je in het midden van het land woont of in Limburg is de kans groot dat je deze wonderschone plant aan de waterkant tegen komt. Het gekke is dat in de tijd dat de Flora Batava (zie voorbeeldfoto hierboven) uitkwam er nog geen onderscheid werd gemaakt tussen Rode waterereprijs (Veronica catenata) en Blauwe waterereprijs (Veronica anagallis-aquatica). Beide planten stonden toen bekend als Veronica anagallis. Blauwe waterereprijs bloeit al in Mei tot en met September.
Dit geslacht komt vaak voor, er komen minstens 21 soorten Ereprijs (Veronica) in het wild voor in Nederland:
- Aarereprijs (Veronica spicata) - Zeldzaam
- Akkerereprijs (Veronica agrestis) - Algemeen
- Beekpunge (Veronica beccabunga) - Algemeen
- Blauwe waterereprijs (Veronica anagallis-aquatica) - Algemeen
- Bosereprijs (Veronica montana) - Vrij zeldzaam
- Bosklimopereprijs (Veronica hederifolia subsp. lucorum) - Vrij zeldzaam
- Brede ereprijs (Veronica austriaca) - Vrij zeldzaam
- Doffe ereprijs (Veronica opaca) - Zeldzaam
- Draadereprijs (Veronica filiformis) - Algemeen
- Gewone ereprijs (Veronica chamaedrys) - Algemeen
- Gladde ereprijs (Veronica polita) - Vrij zeldzaam
- Grote ereprijs (Veronica persica) - Algemeen
- Handjesereprijs (Veronica triphyllos) - Zeer zeldzaam
- Klimopereprijs (Veronica hederifolia) - Algemeen
- Lange ereprijs (Veronica longifolia) - Vrij zeldzaam
- Mannetjesereprijs (Veronica officinalis) - Algemeen
- Rode waterereprijs (Veronica catenata) - Algemeen
- Vreemde ereprijs (Veronica peregrina) - Algemeen
- Schildereprijs (Veronica scutellata) - Algemeen
- Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia) - Algemeen
- Veldereprijs (Veronica arvensis) - Algemeen
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
Hoe komt een wetenschappelijke naam tot stand?
Een wetenschappelijke naam word niet zomaar gegeven. Iedereen (wetenschappers, floristen, liefhebbers etc.) moet tenslotte weten dat het over dezelfde plant gaat. Botanische nomenclatuur is de formele naamgeving van planten. Deze wordt geregeld door de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (ICN of ICNafp), een wetboek dat de wetenschappelijke namen van algen, schimmels en planten regelt.
Deze heet zo sinds het Internationaal Botanisch Congres in Melbourne in 2011, dat tot de naamswijziging besloot. Tot die tijd heette dit wetboek de International Code of Botanical Nomenclature (ICBN). In 1905 heeft het Internationaal Botanisch Congres van Wenen besloten om de publicatie van de eerste druk van Species plantarum te kiezen als het beginpunt van de moderne nomenclatuur voor planten. Dat betekent dat alle namen van vóór dit werk van Linnaeus niet meetellen, ook als die namen de vorm van een tweedelige naam hebben. Overige informatie staat op deze Wiki-pagina.
De officiële wetenschappelijke naam is Veronica anagallis-aquatica L.
De naam Veronica is afgeleid van de Heilige Veronica, die met een doek het gelaat van de lijdende Christus bette, op de doek zouden de gelaatstrekken van Jezus zijn achtergebleven, met een beetje (veel) verbeeldingskracht kan men in de bloem van een aantal Veronica soorten een menselijk gezicht onderscheiden.
Er zijn verschillende verklaringen vvor het woord anagallis:
- Anagallis komt van anagalao (Grieks) en betekent "ik lach". Men dacht vroeger dat dit plantje melancholie (depressie) verdreef.
- Anagallis komt van Ana (Latijn) en betekent "weer" en Agaalo (Latijn) en betekent "versieren". Dit "weer" versieren" komt omdat guichelheil meestal een tweede keer bloeit.
- De naam Anagallis is afgeleid van het Griekse ana (ἀνα) en betekent "opnieuw" en agállein (ἀγάλλειν) dat "genieten van" betekent. Dit alles verwijst naar het openen en sluiten van de bloemen als reactie op omgevingsomstandigheden.
Deze verklaringen horen eigenlijk bij de Guigelheil (anagallis) soorten. Waarom deze naam ook in deze wetenschappelijke naam voorkomt is mij onbekend. Er zou een overeenkomst zijn tussen een Guigelheil-soort en deze soort maar persoonlijk zie ik dit niet.
Veel planten hebben bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam de woorden aqua/aquatica/aquatila of palustris/palustre gekregen. Al deze plantensoorten komen dan bij of in water voor. Soms verdraagt de plant brak (zoutig) water, maar er is in ieder geval een (zeer) vochtige bodem nodig. De naam dient ook vaak ook ter onderscheid van andere soorten. Aqua is Latijn en betekent "water". Aquatica is Latijn en betekent "modderige/moerasachtige grond of levend bij/in het water". Aquatila is Latijn en betekent "gebied bij het water". Palustris is Latijn en betekent "moeras (achtig)".
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus.
In 1753 beschreef hij de soort als Veronica anagallis in de publicatie Species Plantarum en plaatste er een driehoek achter. Deze driehoek symboliseert water voor Linnaeus, en de soort moet daarom correct worden benoemd volgens de ICN-nomenclatuurcode (artikel 23) met het volledige symbool en zou daarom Veronica anagallis-aquatica moeten heten. Zo word de plant sindsdien ook genoemd.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Blau wettererf
- English: Blue water-speedwell
- Français: Véronique mouron-d'eau
- Deutsch: Blauer Wasser-Ehrenpreis
- Espanõl: Anagálide acuática
- Italiano: ?
- Svenska: Vattenveronika
- Norsk: Vassveronika
- Dansk: Lancetbladet Ærenpris
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Blue water-speedwell. Dit is de Engelse benaming voor de volledige Nederlandse naam. Speedwell is een algemene term die in Engeland wordt gebruikt voor elke plant uit het geslacht Veronica. Speed betekent "snel" en Well "goed". Het zegt iets over het groeigedrag van dit plantje.
Voor de verspreiding van Blauwe waterereprijs in Engeland zie deze kaart.
De Franse, Duitse, Spaanse en Zweedse naam zijn ook min of meer gelijk aan de Nederlandse naam. Voor uitleg van het Franse Mouron zie Rode waterereprijs (Veronica catenata).
Voor de verspreiding van Blauwe waterereprijs in Duitsland zie deze kaart.
Voor de verspreiding van Blauwe waterereprijs in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Vassveronika. Dit betekent "rietveronica". Best wel opvallend dat nu de groeiplaats in de naam terug keert i.p.v. de kleur.
De Deense naam is Lancetbladet Ærenpris. Dit betekent natuurlijk "lancetbladige ereprijs. Een kenmerk dat je al snel leidt naar de goede soort. Want veel Ereprijs-soorten hebben geen lancetvormige stengelbladeren.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, zelden licht beschaduwde plaatsen in ondiep, stromend water en op open, natte, matig voedselrijke tot voedselrijke, vaak kalkhoudende grond (zand en klei). Vooral langs stromend water.
Groeiplaats
Water en waterkanten (o.a. beken, sloten, greppels, in het zoetwatergetijdengebied en op rivierstrandjes), grasland (nat weiland) en bij bronnen.
Verspreiding
Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in het rivierengebied. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Vlaanderen
Vrij zeldzaam.
Wallonië
Zeer zeldzaam in de Ardennen.
Wereld
Wereldwijd in gematigde en warmere streken.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Blauwe waterereprijs
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
