Algemeen
Zoals de naam al aangeeft is deze Ereprijs vergeleken andere soortgenoten makkelijk te herkennen aan de vorm van het blad. De kans dat iemand hem tegenkomt is klein want de plant staat te boek als zeer zeldzame soort en is te vinden op de Rode lijst als ernstig bedreigd. Als hij gezien word is dat vroeg in het jaar (Maart, April en Mei) want Handjesereprijs is samen met Vroegeling (Erophila verna) en Klimopereprijs (Veronica hederaefolia) de vroegstbloeiende kruidachtige plant.
Dit geslacht komt vaak voor, er komen minstens 21 soorten Ereprijs (Veronica) in het wild voor in Nederland:
- Aarereprijs (Veronica spicata) - Zeldzaam
- Akkerereprijs (Veronica agrestis) - Algemeen
- Beekpunge (Veronica beccabunga) - Algemeen
- Blauwe waterereprijs (Veronica anagallis-aquatica) - Algemeen
- Bosereprijs (Veronica montana) - Vrij zeldzaam
- Bosklimopereprijs (Veronica hederifolia subsp. lucorum) - Vrij zeldzaam
- Brede ereprijs (Veronica austriaca) - Vrij zeldzaam
- Doffe ereprijs (Veronica opaca) - Zeldzaam
- Draadereprijs (Veronica filiformis) - Algemeen
- Gewone ereprijs (Veronica chamaedrys) - Algemeen
- Gladde ereprijs (Veronica polita) - Vrij zeldzaam
- Grote ereprijs (Veronica persica) - Algemeen
- Handjesereprijs (Veronica triphyllos) - Zeer zeldzaam
- Klimopereprijs (Veronica hederifolia) - Algemeen
- Lange ereprijs (Veronica longifolia) - Vrij zeldzaam
- Mannetjesereprijs (Veronica officinalis) - Algemeen
- Rode waterereprijs (Veronica catenata) - Algemeen
- Vreemde ereprijs (Veronica peregrina) - Algemeen
- Schildereprijs (Veronica scutellata) - Algemeen
- Tijmereprijs (Veronica serpyllifolia) - Algemeen
- Veldereprijs (Veronica arvensis) - Algemeen
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Veronica triphyllos L.
De naam Veronica is afgeleid van de Heilige Veronica, die met een doek het gelaat van de lijdende Christus bette, op de doek zouden de gelaatstrekken van Jezus zijn achtergebleven, met een beetje (veel) verbeeldingskracht kan men in de bloem van een aantal Veronica soorten een menselijk gezicht onderscheiden.
Tri (Latijn) betekent "drie" want de stengelbladeren zijn steeds in drieën gesplitst (het blad kan in werkelijkheid in 3 tot 5 lobben gesplitst zijn, zelfs tot 7).
Phyllos komt van Phyllo (Grieks) en betekent "blad". Dit verwijst ook weer naar de in drieën gesplitste blad.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Veronica triphyllos in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- English: Fingered speedwell
- Français: Veronique à feuilles trilobées (Véronique trifoliée)
- Deutsch: Dreiteiliger Ehrenpreis
- Espanõl: ?
- Italiano: Veronica trifogliata
- Svenska: Klibbveronika
- Norsk: Kjertelveronika
- Dansk: Trefliget Ærenpris
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Fingered speedwell. Dit heet "bevingerde Speedwell". Vingered natuurlijk n.a.v. de bladvorm. Speedwell is een algemene term die wordt gebruikt voor elke plant uit het geslacht Veronica waartoe deze plant behoort.
Voor de verspreiding van Handjesereprijs in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Veronique à feuilles trilobées. Dit betekent Veronica met in drieën gelobde bladeren". Het is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Dreiteiliger Ehrenpreis. Dit betekent ook "driedelige ereprijs".
Voor de verspreiding van Handjesereprijs in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij onbekend.
De Italiaanse naam is Veronica trifogliata. Veronica is het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Tri is de Italiaans/Latijnse benaming voor het woord drie naar het driedelig stengelblad. Fogliata komt van het Italiaanse woord Foglia dat "blad" betekent.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Klibbveronika. Dit betekent "kleefveronica". Deze naam is ontstaan vanwege de vele klierharen die de plant (deze Veronica) heeft. Hierdoor voelt hij een beetje kleverig aan.
Voor de verspreiding van Handjesereprijs in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Kjertelveronika. Dit betekent "klierveronica. Voor de uitleg zie de Zweedse naam hierboven.
De Deense naam is Trefliget Ærenpris. Dit betekent "driedelig ingesneden ereprijs".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, warme, open plaatsen op matig droge, matig voedselrijke, vaak kalkarme, zwak zure grond (zand, lemig zand en stenige plaatsen).
Groeiplaats
Zandige akkers (wintergraanakkers), rivierdijken, grasland (rivierbegeleidend grasland), braakliggende grond, gronddepots, tussen gruis op parkeerplaatsen en langs half verharde wegen.
Verspreiding
Nederland
Zeer zeldzaam in het zuidoosten van het land (langs de Maas en Rijn) en langs de IJssel.
Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Het meest nog in de Leemstreek Zeer sterk afgenomen.
Wallonië
Zeldzaam in Lotharingen.
Wereld
Waarschijnlijk oorspronkelijk uit Zuidoost- en Midden-Europa en aangrenzend Zuidwest-Azië. Nu in Zuidwest-Azië, Noordwest-Afrika, Midden- en Zuid-Europa en op verspreide plaatsen in West-Europa, tot in Oost-Engeland, Nederland, Litouwen, Zuid-Scandinavië en het westen van Rusland.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Planten in het nieuws
Verspreiding Veronica triphyllos
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
